Şahidên Fermana 74’an: Heke tifaqa me hebûya dê dijmin nekariya qirkirinê bike

img
NAVENDA NÛÇEYAN - Dayika Xezal Huseyn û Xwedêda Hesen Şêx Xidir du şahidên Fermana 74’an in. Her du şahid jî wiha dibêjin: “Me rojên gelek zehmet derbas kirin. Heke tifaqa me hebûya, dê dijmin nekariye ewqas qirkirinê bike.” 
 
DAIŞ’ê di şeva 2’yê tebaxê girêdayî 3'yê Tebaxa 2014'an de êrişî Şengalê kir. Di dema êrişê de hêzên PDK û artêşa Iraqê xwe ji Şengalê vekişandin û rê li ber komkujiyeke mezin vekirin. Di komkujiyê de bi hezaran êzidî hatin qetilkirin, bi hezaran jin û zarok hatin revandin û li bazarên koleyan hatin firotin. Civaka êzidî ev qirkirin weke Fermana 74’an pênase kir. Di fermanê de bi taybetî jî jinên êzidî hedef hatin girtin. Bi ser fermanê re 9 sal derbas bûn lê birînên êzidiyan hêj jî nehatine dermankirin. Dayika Xezal Huseyn û Xwedêda Hesen Şêx Xidir du şahidên fermana dawî ne. Huseyn û Xidir behsa şahidiya xwe ya fermanê kirin. 
 
'DAIŞ’Ê EM NEKUŞTIN LÊ EM JI BIRÇAN DIMIRÎN'
 
Dayika Xezal Huseyn (90) li gundê Kolka yê Serdeşta Çiyayê Şengalê dijî. Heta niha bûye şahidê gelek fermanan. Mala ku niha tê de dijî, di dema fermana dawî de jê re bûbû stargeh û xwe li wir ji fermanê veşartibû. Dayika Xezal dibêje ku tiştên di dema fermanê de şahidiya wan kiriye dê tu carî ji bîr neke û wiha got: “Dema çeteyên DAIŞ'ê bi ser me de hatî, komkujiyeke mezin kir. Di hemû newalan de cenaze hebûn. Pêşmergeyan cilên xwe ji xwe kiribûn, avêtibûn wan newalan û reviya bûn. Ji bo xwe ji DAIŞ’ê biparêzin em bi rojan meşiyan. Herî dawî me xwe gihand vê malê. Tevî malbata bûka min, em 17 kes di vê malê de dijiyan. Xaniyê axê bû û me gelek zehmetî kişand. Tenê 2 nanên hişk gel me hebûn. Her roj yek ji me pariyekê vî nanî dixwar. Ji bo nemirin me bi rojan ev nan dixwar.”
 
‘HEKE DAIŞ’Ê NEKUŞTIBÛA JÎ EM Ê JI BIRÇAN BIMIRIYAN’
 
Bi domdarî dayika Xezalê anî ziman ku di dema koçê de tenê kincên wan li ser hebûn û wiha qala wan rojan kir: “Piştre jî DAIŞ kete Sinûnê û êrişî her derê kir. Herkes ketibû derdê canê xwe. Nan xela bû. Heke DAIŞ’ê em nekuştibûna jî dê em ji birçan bimiriyan. Min ji kurê xwe re got; ‘here wî genimê me çandî bîne bila jin bişon, bikelînin û bixwin.’ Kurê min çû û 2 tenekeyên genim anî. Me bi dehan kesan bi rojan ew genim xwar. Guneha zaliman bi me dihat. Me gelek zehmetî kêşandin. Gelek jin, zarok û ciwan bi pêya derbasî Rojava bûn. Kesên ku nekarîn derbas bibin jî li vir di bin tozê de, birçî bûn. Me jî hewl da derbasî Rojava bibin. Ez bi zarok û neviyên xwe ve bi rojan tî û birçî di rêyê de mam. Piştî çend rojan em derbasî Dêrikê bûn. Gelek êzidî hatine qetilkirin, cenazeyên wan di gorên komî de hatin definkirin. Di her gava me diavêt de cenazeyek li erdê bû. Ev, hovîtî bû. Ma ez ê wan rojan çawa ji bîr bikim?” 
 
'TIŞTA KU ME BIPARÊZE TIFAQIYA ME YE'
 
Di berdewamê de dayika Xezalê bal kişand ser yekitiya civaka êzidî û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Tekane hêzek heye ku êzidiyan ji êrişan biparêz e. Ew jî tifaqiya wan e. Êzidî ji kîjan nêrîn û partiyê bin bila bibin divê di nava xwe de tifaq bin. Xwedê ji tu kesê xiyanetê li civakê, li van xurt û egîdan dike qebûl neke. Heke xelkê me tifaq be,  dikare her zehmetiyê derbas bike. Me êzidiyan gelek ferman dîtin û zilm dît. Divê em êdî nehêlin dijmin bikeve nav me. Heke em tifaq bin û me pêşengiya civaka xwe kir, wê demê kesek bi me nikare. Dê êdî ferman, zordestî û zilm nebe.” 
 
‘JI BO JIN Û ZAROKAN DERXÎNIN ME BIRYARA ŞER DA’ 
 
Xwedêda Hesen Şêx Xidir jî ji gundê Siba Şêx Xidir e û yek ji şahidên fermanê ye. Xidir, jî bi lêv kir ku di dîroka êzdatiyê de fermana herî mezin fermana 74’an e û fermanê bi van gotinan vedibêje: “Şeva ku DAIŞ bi ser me de hatî, ez ne li gund bûm. Ez li Sêqubayê bûm. Bi şev seat derdora du û nîvan hin kes li min û kurê min geriyan û gotin; ‘2 wesayîtên DAIŞ'ê ber bi gund ve tên û hedefa wan jî Girzerik e.’ Ez jî li mixtarê gund geriyam û min jê re got; ‘Xwe biparêzin, ber bi we ve tên.’ Di derengiya şevê de jî li malbat û cîranên xwe geriyam. Di telefonê de dengê teqînan hat. Heta sibehê xew nekete çavên min. Piştre em fikirîn û me got; ‘Em ê çawa xwe biparêzin.’ Çekên me jî bi me re nebûn. Me piştre biryara şer da ku jin û zarokan derbixin.”
 
‘GELEK MIROVÊN ME LI ÇIYAYÊ ŞENGALÊ HATIN KUŞTIN’ 
 
Bi domdarî Xidir got ku kesekî bawer nedikir ku fermaneke bi vî awayî çêbibe û wiha pê de çû: “Gelek mirovên me li quntarê Çiyayê Şengalê hatin kuştin. Heta cenazeyên wan jî nehatin dîtin. Piştre jî DAIŞ’ê qesta me kir û hate Sêqubayê. Em ji her çar aliyan ve dorpêç kirin, rêyên me girtin. Derfeta revê nema bû. Em nêzî 200 malbatan li wir asê man. Me digot,’DAIŞ yek ji me nahêle.’ Me pezê xwe, malên xwe û her tişt hişt. Ji bilî cilên li ser me tiştek me bi xwe re nebir. Çeka min jî li gund mabû. Li tevî wê dorbeçê min got em ê rêyekê bibînin û rizgar bibin. Em 10-15 kes bi rê ketin. Em rastî wesayîtekî hatin. Baweriya kesekî bi kesekî nedihat. Me wesayît da sekinandin lê kesên bi min re hatin ji tirsan gotin dê lê siwar nebin. Ji ber ku îxtîmal bû ku endamên DAIŞ’ê bin. Min got; ‘Ez ê lê siwar bibim kesê tê bila bê. Yan em ê bimirin an jî dê rizgar bibin.’”
 
‘PÊŞMERGEYAN BÊYÎ PEREYAN DESTÛR NEDIDAN EM DERBAS BIBIN’
 
Xidir, anî ziman ku dema bi wesayîtê diçûn, her deverê komên jin û zarokan di rêyan, çiyayan û newalan de didîtin û wiha got: “Me gelek kes li wesayîtê siwar kirin. Piştre em pêya bûn. Li wir bi sedan jin û zarok dihatin sekinandin û nedihiştin derbas bibin. Me xwest derbas bibin lê peşmergeyan ji me re gotin; ‘kesê derbas dibe dê were kuştin.’ Min jî ji wan re got; ‘Hem li vî alî hem li wî alî DAIŞ heye.’ Pêşmergeyî jî ji min re got; ‘Anku tu ji me re dibêjî hûn DAIŞ’in?’ Min jî jê re got; ‘erê tu ferqa we û wan nîne. Heke ferqa we hebûya dê we çekên me ji me nestandibûna. Heke we wisa nekiriba dibe ku zarok ku jin bihatina rizgarkirin.’ Bi pereyan destûr didan ku mirov derbas bibe. Em saet 11’an de gihiştin wê derê û saet di 13.00’an de hiştin em derbas bibin.” 
 
‘HEKE EM BIRÊXISTINKIRÎ BÛNA DÊ QIRKIRINEKE WIHA ÇÊNEBÛYA’ 
 
Herî dawî jî Xidir ev tişt anî ziman: “Heke êzidî wê demê birêxistinkirî tifaq bûna dê qirkirineke wiha mezin çênebûya. Dar heke zirav be dişikê. Heke ya bi qewet be naşikê. Li şûna revê heke em bûbûna yek û me li ber xwe dabûya dê ewqas mirov nehatine kuştin. Heke em tifaq bûna wan nedikariyan me. Daxwaza min, tifaqa civaka me ye. Divê em êdî nehêlin dijmin êrişî axa me bike û me bikuje. Me pir êş kişandin û bi çavên xwe şahidiya hovîtiyeke mezin kir. Lê tişta ku ji me re bûye derd, bêtifaqiya me bû. Tişta ku em kuştin ev parçebûn bû. Ji ber wê divê em êdî bibin yek û nehêlin dijmin bi rihetî xaka me dagir bike.”
 
MA / Zeynep Durgut

Sernavên din

06/08/2023
12:38 Li dijî hêzên Şamê êriş hate kirin: 4 kes mirin
12:30 Li Sêweregê jinek hate qetilkirin
11:47 Kesên ji bo vemirandina şewata li Merîwanê çûn herêmê hatin binçavkirin
11:09 Tirkiyeyê bi SÎHA’yan êrişî gundê Çemçemalê kir
10:59 Li Qersê ji bo heqê rê 6 lîre zem hate kirin
10:38 Metereolojiyê ji ber ‘germahiya zêde’ hişyarî kir
09:44 Kovara Jinê bi manşeta ‘Hem birîn hem jî şîn didome’ derket
09:23 Li ser sînorê Efrînê destdirêjî li 3 jinan hate kirin
09:07 Cotkarên ku trafoyên wan hatine jêkirin: Divê rayedar çareseriyekê bibînin
09:06 Ji Îkîzdereyê heta Îkîzkoyê jin li ber xwe didin
09:05 Rojnamevan Koyluoglû: PDK êdî bi awayekî çalak tev li nava şer bû
09:04 ‘Şerê taybet ê herî mezin li Îmraliyê tê meşandin’
09:00 ROJEVA 6'Ê TEBAXA 2023'YAN
05/08/2023
23:30 Li Mêrdînê şerê biçek: Kesek mir, 2 kes birîndar bûn
22:26 Di roja 3’yemîn a Mîhrîcana Mûnzûrê de stranên berxwedanê deng vedan
20:50 Balafirên şer ên Rûsyayê Idlib bombebaran kir: 7 kes mirin 6 kes birîndar bûn
20:40 Panela azadiya çapemeniyê û medyayê: Gok û hevalên wî 100 roj in girtî ne
20:10 18 kesên li Edeneyê hatibûn binçavkirin hatin berdan
19:50 Şandeya ekolojîstan ku xwest biçe Cûdî hate astengkirin
18:59 Kesên di çalakiya Dayikên Şemiyê de hatibûn binçavkirin hatin berdan
18:08 Li gundê Bargînî qurbaniyên komkujiyê hatin bibîranîn
16:44 ‘Em tayînkirina Asim Sûltanoglû ya li Rihayê qebûl nakin’
15:55 Xwestin girtiyê nexweş Guler ku ji sedî 94 astengdar e bê tehliyekirin
15:33 Di dema operasyona li Bagokê de şewat derket
15:13 Girtiya nexweş Şîvekar Ataş nayê emeliyatkirin
14:32 Êrişa li dijî Dayikên Şemiyê li gelek bajaran hate protestokirin
14:13 Kemal Kaplan piştî 30 salan hate berdan
13:42 Tevî êrişê jî Dayikên Şemiyê çalakiya xwe li dar xistin
13:31 Xizmên Windakiriyan aqûbeta Abdulhakîm Kartal pirsîn
13:14 Serokwezîrê Pakistanê yê berê Han hate girtin
13:04 Qedexeya li Çiyayê Bagokê hate rakirin lê operasyon didome
11:35 Li Licê û Hênê operasyona leşkerî
11:03 Meclisa Ciwanan ‘Li dijî şerê taybet têkoşîneke biheybet’ da destpêkirin
10:39 Weqfa Diyanetê 4 milyar TL kom kir û dahata xwe ji sedî 93 zêde kir
10:26 Walîtiya Wanê hemû çalakî û xwepêşandan heta 2 rojan qedexe kir
10:10 Rojnamevanê girtî Karakaş: Ev bû 2 sal em nikarin mafê xwe yê tenduristiyê bi kar bînin
09:55 Parêzer Avci: Divê têkildarî Lijneya Rêveberî û Çavdêriyê guhertin bên kirin
09:39 Qeyûm proje paşguh kir, sîteya pîşesaziyê di nava taxê de ma
09:03 Ekolojîst: Herkes bêje ‘bisekine’ dê encam bê girtin
09:03 Halîse Aksoy bi ‘têkiliya’ keça xwe û kurê xwe yê mirî re hate sûcdarkirin!
09:02 Dîroknas Aydin: Çareseriya Lozanê Komara Demokratîk e
09:00 ROJEVA 5'Ê TEBAXA 2023'YAN
08:57 Li Dêrsimê konsera mîhrîcanê
04/08/2023
21:25 Li Mêrdînê operasyon hate destpêkirin
19:36 Li Wanê lehî rabû: Xanî hilweşiya, zeviyên çandiniyê zerar dîtin
19:17 Nobeta Aştiyê ya ÎHD’ê: Di bin çavdêriya dewletê de daristan tên birîn
18:52 Li Dêrsimê dengê stranên kirmançkî bilind dibin
18:38 Malbata Şenyaşar bi Serokê TBB’ê Sagkan re hevdîtin kir
18:30 Rojnamevan Yûrtsever li ser giliyê DEDAŞ’ê îfade da
18:12 Meclisa Gel û Baweriyan a HDK’ê: Divê diyanet dest ji hewldanên xwe yên ku bandorê li darazê bike berde
16:37 Derheqê gardiyanên îşkencekar de serlêdana sûc hate kirin
16:20 HPG’ê di 25’ê tîrmehê de ragihandibû: Medyaya îktîdarê weke ‘deqeya dawî’ parve kir
16:19 Nobeta Aştiyê: Tehliyeya 271 girtiyan hatiye astengkirin
15:31 Hunermendan bertek nîşanî qedexeya Walîtiya Dêrsimê dan
15:11 Li Bazîdê cenazeyê ciwanekî hate dîtin
14:22 'Bila 3’yê Tebaxê weke Roja Qirkirina Ezidiyan a Navneteweyî bê qebûlkirin'
13:58 Li Rihayê jinekê jiyana xwe ji dest da
13:57 Rapora girtîgehan a Baroya Agiriyê: Tecrîd derxistine asta herî jor
13:22 DEDAŞ'ê trafoyên taxê rakirin
13:05 Tehliyeyên du girtiyên 30 sal in di girtîgehê de hatin taloqkirin
11:55 Dewleta tirk êriş dike, PDK li Zapê rêyên nû çêdike!
11:41 Malbatan ji bo hevdîtina li Îmraliyê serlêdan kirin
11:41 Yanardag: Ma sûc e ku mirov bixwaze hiqûq wekî hev nêzî her kesî bibe?
11:29 Ekolojîst dê li dijî talanê li Cizîrê bin
10:56 Xelkê Wanê: Em li qûşxaneya vala, qûşxaneya vala jî li me dinêre
10:26 7 cenaze anîn nexweşxaneyê
10:21 Li Cûdî daran talan dikin, li gundan jî qedexeyan pêş dixin
10:07 ‘Jinên êzidî yên tune dihatin hesibandin îro pêşengtiya berxwedanê dikin’
09:02 Calihan bi hinceta ‘xwendin û nivîsandina wê nîne’ nayê berdan!
09:02 ‘Divê karker zêdetir xwe bi rêxistin bikin û dakevin kolanan’
09:02 ‘Tîma A’ îşkence li girtî kir: Em ji bo vê hatin perwerdekirin
09:00 Sala duyemîn a Talîbanê: Em ê teslîmî dijminên azadiyê nebin
09:00 ROJEVA 4'Ê TEBAXA 2023'YAN
03/08/2023
23:00 Cenazeyê Sûltan Orûç li Êlihê hat veşartin
22:03 Ji bo sondajê dînamît hate teqandin: Karkerekî jiyana xwe ji dest da
21:55 Di Mîhrîcana Mûnzûrê de bi hezaran kes li konseran hatin bahev
21:27 Komxebata Şengalê: Divê Iraq Koordînasyona Şengalê esas bigire
21:20 Cenazeyê Agirman piştî 51 rojan hate definkirin
20:56 Dadgehê daxwaza gilîkirina derbarê Diyanetê de qebûl nekir
20:26 Li Dêrsimê panela erdhejê: Erdnîgariya wê ji erdhejê re ne amade ye
19:45 Li Qelqeliyê 2 ciwan di gole de xeniqîn
19:36 Di êrişa bayiya tekelê de 3 kesên din hatin girtin
19:24 Partiyên siyasî û saziyên sivîl qurbaniyên Komkujiya Şengalê bi bîr anîn
18:25 Noxteya hêzên Şamê hate bombekirin: Leşkerek birîndar bû
17:21 Ciwanan li PE, DMME û CPT’yê çalakî lidarxistin
17:13 Welatiyê li Elkê hatibû binçavkirin hate berdan
16:04 ‘Heke Tirkiye jidil be bila êrişên ser Şengalê bide sekinandin’
15:32 Mîhrîcana Munzurê dest pê kir
15:22 'Em bi israr in ku qirkirina êzidiyan bê qebûlkirin’
15:03 DFG: Binpêkirinên li dijî rojnamegeran zêde bûn
14:11 Ji bo Fermana 74’an weke ‘qirkirin’ bê qebûlkirin pêşniyarqanûn da Meclisê
13:44 Doz li rojnamegerên girtina hempîşeyên me protesto kirin hate vekirin
13:39 Bi ser Fermana 74’an re 9 sal derbas bûn: Bila statûya Şengalê bê naskirin
13:14 Kirkazak: Desthilat, Diyanetê weke amûrekê bikar tîne
13:09 Eren: Diyanetê hewl da bibe berdevka DAIŞ’ê
11:53 Parêzerên Abdullah Ocalan ji bo hevdîtinê serlêdan kirin
11:31 Gef li girtiyê binpêkirin vegotibû hate xwarin
11:08 TUÎK: Di tîrmehê de enflasyon ji sedî 9,49 zêde bû
10:58 KCD: Divê ferman weke jenosîd were qebûlkirin û statûya Şengalê bê naskirin
10:45 Li Îranê piranî jê kurd 225 kes hatin girtin