Hunermend Alî Baran: Divê her kes li ber qedexekirina kurdî rabe

img
STENBOL - Hunermend Alî Baran ê ji ber muzika kurdî çêdikir bi salan bi zextên dewletê re rû bi rû ma wiha got: “Li Tirkiyeyê zexteke ji ya serdema Kenan Evren bêtir heye. Ya vê dike jî AKP ye. Divê qedexebûna kurdî ya li vê serdemê bê şermezarkirin.”
 
Hunermend Alî Baran ê li du şopa bavê xwe yê dengbêj Mahmût Baran çû ji 12 saliya xwe ve bi muzîka kurdî re radibe û rûdinê, tevî ku bedela gotina stranên kurdî bi binçavkirin, girtin û koçkirinê da jî dest ji zimanê xwe yê dayikê û hunera kurdî berneda. 
 
Baran ê li navçeya Xozat a Dêrsimê ji dayik bû û mezin bû heta niha bi ser 10 albûmên kurdî çêkirine. Baran ê di sala 1976’an de ji ber di şeveke tev li bûyî de stranên kurdî gotin hate binçavkirin, di sala 1977’an de jî piştî konsera li Sînemaya Dîlanê ya li Amedê da hate girtin û du mehan di girtîgehê de ma. Baran ê ji ber dozên der barê wî de hatin vekirin neçar ma di sala 1978’an de koçî Almanyayê bike, piştî darbeya leşkerî ya 12’ê Îlona 1980’î ji hemwelatîbûnê hate derxistin. Baran di sala 1983’yan bû hemwelatiyê Almanyayê. Baran herî dawî dema ji bo xebata xwe ya albûmê di adara 2023’yan de hate Tirkiyeyê, li Balafirgeha Sabîha Gokçen bi îdiaya “propagandaya rêxistinê” hate binçavkirin û piştî îfadeya wî hate wergirtin hate berdan. 
 
Baran ê di demeke nêzîk de albûma bi navê “Hêviya Çiya” derxist, bal kişand ku li dijî hemû zextên li ser nasnameya kurdî, avakirina yekitiya netewî girîng e.
 
Baran, diyar kir ku li maleke ku muzîka kurdî lê kêm nebe mezin bûye û anî ziman ku di salên 1970’an de sempatiya wî ya li dijî tevgerên çep zêde bû. Baran, bi lêv kir ku pişt re bi pirsgirêkên kurd dijîn re eleqedar bû û da zanîn ku di konsereke li Amedê hate kirin de ji bo stranên kurdî gotin bi 3 kesan re hatin binçavkirin û dema zext zêdebûn jî koçî Almanyayê kiriye. 
 
JI BERXWEDANA GIRTÎGEHAN BI BANDOR BÛ
 
Baran, diyar kir ku dema çû Almanyayê albûma bi navê “Lo were” derxist û destnîşan kir ku yek ji tişta bandor li wî kir yekemîn “çalakiya çekdarî” ya PKK’ê bû. Baran, wiha dirêjî da axaftina xwe: “Vê tevgerê weke hunermendekê bandor li min jî kir. Ez bi wan re ketim têkiliyê. Wê demê albûmeke bi navê “Deriyê Hepîsxaneyê” min derxist. Girtîgeh wê demê gelek nebaş bûn. Çalakiyên Mazlûm Dogan û hevalên wî hebûn. Ez wan jî ji vir careke din bi rêzdarî bi bîr tînim. Min di sala 1986’an de albûmeke din a bi navê ‘Ey Dêrsim’ derxist.”
 
Baran, bal kişand ku çêkirina muzîka kurdî hêj sedemê zextan e û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Çima gotina stranan a bi zimanê dayika xwe dibe ‘teror’? Li hunermend, çand û zimanê kurdan zilm tê kirin. Li Tirkiyeyê zexteke ya ji serdema Kenan Evren zêdetir heye. Ya ku vê dike jî AKP ya ji xwe re dibêje ‘misilman’ im. Divê qedexeye kurdî ya vê serdemê û zextên li ser kesên muzîka kurdî çêdikin bên şermezar kirin.”
 
LI DIJÎ BIŞAFTINÊ BANG KIR
 
Baran, bal kişand ser girîngiya kurdî û wiha lê zêde kir: “Ez bi kurê xwe re tu caran bi tirkî neaxivîm her tim bi kurdî axivîm. Divê her malbat jî li mala xwe bi zimanê dayikê biaxive. Ne hewce ye ku em ji bo vê ji dewletê destûrê bigirin. Li vê derê pirsgirêk kesên ku li mala xwe bi kurdî neaxivin e. Bila bi zarokan re bi kurdî biaxivin, ji xwe zimanê din li dibistanê hîn dibin.” 
 
‘DIVÊ KURD BIBIN YEK’ 
 
Baran ê diyar kir ku têkoşîna kurdan a ji bo nasnameya wan hêj didome,  îşaret bi albûma xwe ya dawî ya bi navê “Hêviya Çiya” kir û axaftina xwe wiha bi dawî kir: “Ji bo kurdan hêvî tu car naqede. Kurd bi sedsalan e daxwaza serxwebûna xwe, zimanê xwe û çanda xwe dikin. Di stranên min de jî hin rexneyên cuda hene. Ez di her albûma xwe de teqez rexneyekê li me dikim. Di albûmê de straneke bi navê ‘Eywax eywax’ heye. Li wê derê min nivîsand ku ka me kurdan bi pûç û vala çiqas hevdû şikandine, li dijî hev şer kiriye, nebûne yek û ji ber vê yekê bêwelat mane, ketine zindanan û li çiyayan jiyana xwe ji dest dane. Em nikarin bibin yek. Ji ber vê yekê jî yekane çareya me têkoşîna bi hev re ye.”
 
 
 
 
 
 

Sernavên din

27/07/2023
11:19 Veguherîna bajêr e yan hêza dewletê ye?
10:26 Li Akbelenê jin pêşengtiyê ji berxwedanê re dikin
09:41 Hevserokê HDP’a Mêrsînê Sariyildiz: Em ê bi axaftina bi gel re derbasî pêvajoyeke xurt bibin
09:28 Çawişê pispor ê digotin winda ye mirî hate dîtin
09:19 Kemer ev 4 roj e dişewite
09:01 Pira ku qeyûm 104 milyon TL ji bo wê xerc kir 7 sal in nehatiye temamkirin
09:00 Di atolyeya xwe de hunera vîtrayê bi ruh û can dike
09:00 CPT, ji bo Îmraliyê xwe li ker û lalîtiyê daniye
09:00 ROJEVA 27'Ê TÎRMEHA 2023'YAN
26/07/2023
23:26 Li quntarên Cûdiyê agir bi qada daristanî ket
21:54 Li Amedê konsera Sîpan Xelat
20:44 Li Nisêbînê 7 kes hatin binçavkirin
19:00 Li Akbelenê careke din êrişî girseyê hat kirin
18:23 Her 4 ciwanên li Rûbarokê hatibûn binçavkirin hatin berdan
16:24 Bernameya Mîhrîcana Munzurê hat aşkerakirin
16:04 Li Akbelenê çalakiya rûniştinê hate destpêkirin
15:57 Li dijî zeman kampanyaya îmzeyan hate destpêkirin
15:46 Ji şivanê bi darê zorê birine herêma operasyonê agahî nayên girtin
15:29 Ji ÎHD’ê rapora girtîgehan: 968 binpêkirinên mafan qewimîne
15:24 Li ber PE'yê daxuyaniya bo Abdullah Ocalan: Li dijî tecrîdê bikevin tevgerê
15:01 Tanjû Ozcan ji CHP’ê hate îxrackirin
14:47 Qeyda deng ku şivanan dikin binçavan û gef li wan tê xwarin derket holê
14:21 Malbata Şenyaşar ku ber bi Wezareta Dadê ve meşiya hate astengkirin
14:09 Malbata Şenyaşar: Heke edalet pêk neyê wê têkoşîna me li Enqereyê bidome
13:15 Songul Bagatir a 30 sal in girtîbû tehliye bû
13:06 DFG’ê kongreya xwe li dar xist: Em ê dest ji nivîsandina heqîqetê bernedin
12:47 Li Çemê Dîcleyê jîngeha ajalan hat tunekirin?
12:44 Rojnamevan Evrîm Kepenek hat berdan
11:35 Parlamenteran bi armanca piştevaniyê serdana MA’yê û JINNEWS’ê kirin
11:25 Karkerên DEDAŞ’ê yên ji kar hatin derxistin dest bi çalakiya rûniştinê kirin
11:02 Leşkeran êrişî gundiyên Akbelenê kirin: Ekolojîstek hat binçavkirin
10:07 AYM’ê ji bo serlêdanên HAGB’ê biryara binpêkirinê da
10:00 Şewata li Kemerê sê roj in didome
09:53 Guhertina qanûna nû: Zilamê ku tê ‘efûkirin’ cînayetek nû dike
09:02 ‘Desthilat dixwaze nifşekî li gor bîrdoziya xwe biafirîne'
09:01 Sendîkabûyîn kêm dibe: Divê têkoşîna kedê bê xurtkirin
09:01 Li Botanê civînên gel: Heya tecrîd neyê rakirin dê pirsgirêk çareser nebin
09:01 'Divê xwedî li rojnamevanan bê derketin'
09:00 ROJEVA 26'Ê TÎRMEHA 2023'YAN
08:49 Li Nisêbînê kesek hat binçavkirin
25/07/2023
23:20 Li Rûbarokê leşkeran 4 ciwan binçav kirin
21:28 Li Nisêbînê polîsan avêt ser malekê: Kesekî jiyana xwe ji dest da
18:42 Rojnamevan Akyuz, Yukler û Denîz hatin berdan
17:55 Nûçegihanê me Arslan hat girtin
16:44 Ji rojnamevanan pirsa ‘Çima te twît parve kiriye’ hat kirin
16:19 Hejmara rojnamevanên hatine binçavkirin derket 5’an
15:39 Parlamenterên Partiya Çepên Kesk li ber wezaretê protestoya zemê li dar xist
15:20 Li Hezexê agir bi çoltera gundekî ket
15:18 Akin: Operasyonan û tundiyê bi dawî bikin
15:00 Di erdheja Edeneyê de 8 kes birîndar bûn
14:43 Li dijî bihakirinê nerazîbûn: Tenê lêçûnên bombeyan ji bo budçeya gel bes e
14:33 Komeleya Rojnamevanan a Kurdistanê zextên li ser rojnamevanan şermezar kir
14:22 Li ser sînor liv û tevgera ambulans û helîkopteran
14:12 Rojnamevan Evrîm Kepenek hat binçavkirin
13:28 7 aktîvîstên kurd ku mudaxileyî şewatê kirin mayîn bi wan ve teqiya
13:23 ÎHD’a Îzmîrê: Li girtîgehên Egeyê 785 binpêkirinên mafan qewimîne
12:54 DEDAŞ’ê ji sedî zedetir karker bêtezmînat ji kar derxist
12:53 Şivan birin oprasyonê û zozan li bêrîvanan hatin qedexekirin
12:28 Li Xîzanê operasyon û bombebaran didome
12:00 Karkerê PTT’ê yê ku tavê lê da jiyana xwe ji dest da
11:46 Ji ber erdhejê rêya Kozan-Fekeyê hate girtin
11:27 Hinceta binçavkirina rojnamevan Akyuz: Parvekirina nûçeya tayînkirina dozger û dadger e
10:55 Li Edeneyê erd hejiya
10:55 Hevşaredara Pirsûsê Çevîk a ji kar hatibû girtin, beraet kir
10:40 Parêzer 29 meh in ji bo biçin Îmraliyê serlêdan dikin
10:33 Li Zapê şerê dijwar diqewime
10:32 Li Wanê leşkerek bi awayek guman mir
10:31 Lîtreya benzînê bû 36 lîre
10:03 Tecrîda girankirî ket meha 29’emîn: Herî kêm 426 serlêdanên hevdîtinê hatine kirin
09:08 Rojnamevan Baksî: Erdogan destvala ji NATO'yê vegeriya
09:08 Xeber ji Îmraliyê nayê girtin: Divê hemû demokrasîxwaz li dijî tecrîdê rabin
09:07 Dozgeriyê xwest biryara beraetê ya der barê Ûysal de bê xerakirin
09:06 Odûncû: Divê bêhiqûqiya li Îmraliyê bi dawî bibe
09:04 Zimanzan Samî Tan: Divê em daxwaza tunekirina ziman di qirika wan de bihêlin
09:00 ROJEVA 25'Ê TÎRMEHA 2023'YAN
07:56 3 rojnamevan hatin binçavkirin
24/07/2023
22:30 Li Çiyayê Sipêrêzê operasyona leşkerî
19:49 Di civînên gel de berteka ji bo etcrîdê: Divê bêtir bibe rojev
16:59 Dîsa kabloyên Amed Radyoyê hatin dizîn
16:37 Li Şemzînanê teqîn: Cerdevanek mir
16:34 Bi gaza îsotê êrişî gundiyên Akbelenê kirin
15:42 Li Hewagê civîna gel: Divê tecrîd bêtir bibe rojev
14:58 Cerdevanê ku tê îdiakirin ketiye xwarê mir
14:28 Li Akbelenê birîna daran didome, berxwedan mezin dibe
14:23 Hevserokên DBP’ê serdana rojnamevanên ji hepsê hatin berdan kirin
13:47 Encamnameya 'Konferansa 100 Saliya Lozanê' hat eşkerekirin
12:51 50 karkerên DEDAŞ'ê yên li dijî şertên xebatê îtiraz kirin ji kar hatin derxistin
11:22 Hevserokê DFG’ê Altan: Em dikarin rûmeta rojnamevaniyê bi piştevaniyê biparêzin
11:20 Li Tirkiyeyê 'Roja Çapemeniyê': Sansur, tundî, binçavkirin, girtin…
11:07 Li Endonezyayê ferîbotek noqî avê bû: 15 kes mirî, 19 kes winda ne
11:00 Li Amedê daxuyaniya Lozanê: Hebûna gelê kurd û mafên wan nas bikin
10:59 Serokê MHP’yî ku êrişî xebatkarên tenduristiyê kir ji wezîfeyê hat girtin
09:48 Rêxistinên mafên mirovan ji bo Dervîş seferber bûn
09:07 Çîftyurek: Li dijî Lozanan em yekitiyek mayinde ava bikin
09:05 Şagirtên kursên MED-DER’ê: Divê em zimanê xwe ji asîmîlasyonê rizgar bikin
09:04 Li Mêrsînê bikaranîna tiryakê zêde dibe: Rê li ber têkbirina civakê vedike
09:02 Êzidiyên gundê Zevrayê: Cerdevanan gundê me dagir kiriye
09:01 Xwebûnê vê hefteyê bal kişand ser Peymana Lozanê
09:00 ROJEVA 24'Ê TÎRMEHA 2023'YAN
23/07/2023
20:39 Konferansa 'Sed saliya Lozanê' bi dawî bû