Hunermend Alî Baran: Divê her kes li ber qedexekirina kurdî rabe

img
STENBOL - Hunermend Alî Baran ê ji ber muzika kurdî çêdikir bi salan bi zextên dewletê re rû bi rû ma wiha got: “Li Tirkiyeyê zexteke ji ya serdema Kenan Evren bêtir heye. Ya vê dike jî AKP ye. Divê qedexebûna kurdî ya li vê serdemê bê şermezarkirin.”
 
Hunermend Alî Baran ê li du şopa bavê xwe yê dengbêj Mahmût Baran çû ji 12 saliya xwe ve bi muzîka kurdî re radibe û rûdinê, tevî ku bedela gotina stranên kurdî bi binçavkirin, girtin û koçkirinê da jî dest ji zimanê xwe yê dayikê û hunera kurdî berneda. 
 
Baran ê li navçeya Xozat a Dêrsimê ji dayik bû û mezin bû heta niha bi ser 10 albûmên kurdî çêkirine. Baran ê di sala 1976’an de ji ber di şeveke tev li bûyî de stranên kurdî gotin hate binçavkirin, di sala 1977’an de jî piştî konsera li Sînemaya Dîlanê ya li Amedê da hate girtin û du mehan di girtîgehê de ma. Baran ê ji ber dozên der barê wî de hatin vekirin neçar ma di sala 1978’an de koçî Almanyayê bike, piştî darbeya leşkerî ya 12’ê Îlona 1980’î ji hemwelatîbûnê hate derxistin. Baran di sala 1983’yan bû hemwelatiyê Almanyayê. Baran herî dawî dema ji bo xebata xwe ya albûmê di adara 2023’yan de hate Tirkiyeyê, li Balafirgeha Sabîha Gokçen bi îdiaya “propagandaya rêxistinê” hate binçavkirin û piştî îfadeya wî hate wergirtin hate berdan. 
 
Baran ê di demeke nêzîk de albûma bi navê “Hêviya Çiya” derxist, bal kişand ku li dijî hemû zextên li ser nasnameya kurdî, avakirina yekitiya netewî girîng e.
 
Baran, diyar kir ku li maleke ku muzîka kurdî lê kêm nebe mezin bûye û anî ziman ku di salên 1970’an de sempatiya wî ya li dijî tevgerên çep zêde bû. Baran, bi lêv kir ku pişt re bi pirsgirêkên kurd dijîn re eleqedar bû û da zanîn ku di konsereke li Amedê hate kirin de ji bo stranên kurdî gotin bi 3 kesan re hatin binçavkirin û dema zext zêdebûn jî koçî Almanyayê kiriye. 
 
JI BERXWEDANA GIRTÎGEHAN BI BANDOR BÛ
 
Baran, diyar kir ku dema çû Almanyayê albûma bi navê “Lo were” derxist û destnîşan kir ku yek ji tişta bandor li wî kir yekemîn “çalakiya çekdarî” ya PKK’ê bû. Baran, wiha dirêjî da axaftina xwe: “Vê tevgerê weke hunermendekê bandor li min jî kir. Ez bi wan re ketim têkiliyê. Wê demê albûmeke bi navê “Deriyê Hepîsxaneyê” min derxist. Girtîgeh wê demê gelek nebaş bûn. Çalakiyên Mazlûm Dogan û hevalên wî hebûn. Ez wan jî ji vir careke din bi rêzdarî bi bîr tînim. Min di sala 1986’an de albûmeke din a bi navê ‘Ey Dêrsim’ derxist.”
 
Baran, bal kişand ku çêkirina muzîka kurdî hêj sedemê zextan e û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Çima gotina stranan a bi zimanê dayika xwe dibe ‘teror’? Li hunermend, çand û zimanê kurdan zilm tê kirin. Li Tirkiyeyê zexteke ya ji serdema Kenan Evren zêdetir heye. Ya ku vê dike jî AKP ya ji xwe re dibêje ‘misilman’ im. Divê qedexeye kurdî ya vê serdemê û zextên li ser kesên muzîka kurdî çêdikin bên şermezar kirin.”
 
LI DIJÎ BIŞAFTINÊ BANG KIR
 
Baran, bal kişand ser girîngiya kurdî û wiha lê zêde kir: “Ez bi kurê xwe re tu caran bi tirkî neaxivîm her tim bi kurdî axivîm. Divê her malbat jî li mala xwe bi zimanê dayikê biaxive. Ne hewce ye ku em ji bo vê ji dewletê destûrê bigirin. Li vê derê pirsgirêk kesên ku li mala xwe bi kurdî neaxivin e. Bila bi zarokan re bi kurdî biaxivin, ji xwe zimanê din li dibistanê hîn dibin.” 
 
‘DIVÊ KURD BIBIN YEK’ 
 
Baran ê diyar kir ku têkoşîna kurdan a ji bo nasnameya wan hêj didome,  îşaret bi albûma xwe ya dawî ya bi navê “Hêviya Çiya” kir û axaftina xwe wiha bi dawî kir: “Ji bo kurdan hêvî tu car naqede. Kurd bi sedsalan e daxwaza serxwebûna xwe, zimanê xwe û çanda xwe dikin. Di stranên min de jî hin rexneyên cuda hene. Ez di her albûma xwe de teqez rexneyekê li me dikim. Di albûmê de straneke bi navê ‘Eywax eywax’ heye. Li wê derê min nivîsand ku ka me kurdan bi pûç û vala çiqas hevdû şikandine, li dijî hev şer kiriye, nebûne yek û ji ber vê yekê bêwelat mane, ketine zindanan û li çiyayan jiyana xwe ji dest dane. Em nikarin bibin yek. Ji ber vê yekê jî yekane çareya me têkoşîna bi hev re ye.”
 
 
 
 
 
 

Sernavên din

25/07/2023
14:22 Li ser sînor liv û tevgera ambulans û helîkopteran
14:12 Rojnamevan Evrîm Kepenek hat binçavkirin
13:28 7 aktîvîstên kurd ku mudaxileyî şewatê kirin mayîn bi wan ve teqiya
13:23 ÎHD’a Îzmîrê: Li girtîgehên Egeyê 785 binpêkirinên mafan qewimîne
12:54 DEDAŞ’ê ji sedî zedetir karker bêtezmînat ji kar derxist
12:53 Şivan birin oprasyonê û zozan li bêrîvanan hatin qedexekirin
12:28 Li Xîzanê operasyon û bombebaran didome
12:00 Karkerê PTT’ê yê ku tavê lê da jiyana xwe ji dest da
11:46 Ji ber erdhejê rêya Kozan-Fekeyê hate girtin
11:27 Hinceta binçavkirina rojnamevan Akyuz: Parvekirina nûçeya tayînkirina dozger û dadger e
10:55 Li Edeneyê erd hejiya
10:55 Hevşaredara Pirsûsê Çevîk a ji kar hatibû girtin, beraet kir
10:40 Parêzer 29 meh in ji bo biçin Îmraliyê serlêdan dikin
10:33 Li Zapê şerê dijwar diqewime
10:32 Li Wanê leşkerek bi awayek guman mir
10:31 Lîtreya benzînê bû 36 lîre
10:03 Tecrîda girankirî ket meha 29’emîn: Herî kêm 426 serlêdanên hevdîtinê hatine kirin
09:08 Rojnamevan Baksî: Erdogan destvala ji NATO'yê vegeriya
09:08 Xeber ji Îmraliyê nayê girtin: Divê hemû demokrasîxwaz li dijî tecrîdê rabin
09:07 Dozgeriyê xwest biryara beraetê ya der barê Ûysal de bê xerakirin
09:06 Odûncû: Divê bêhiqûqiya li Îmraliyê bi dawî bibe
09:04 Zimanzan Samî Tan: Divê em daxwaza tunekirina ziman di qirika wan de bihêlin
09:00 ROJEVA 25'Ê TÎRMEHA 2023'YAN
07:56 3 rojnamevan hatin binçavkirin
24/07/2023
22:30 Li Çiyayê Sipêrêzê operasyona leşkerî
19:49 Di civînên gel de berteka ji bo etcrîdê: Divê bêtir bibe rojev
16:59 Dîsa kabloyên Amed Radyoyê hatin dizîn
16:37 Li Şemzînanê teqîn: Cerdevanek mir
16:34 Bi gaza îsotê êrişî gundiyên Akbelenê kirin
15:42 Li Hewagê civîna gel: Divê tecrîd bêtir bibe rojev
14:58 Cerdevanê ku tê îdiakirin ketiye xwarê mir
14:28 Li Akbelenê birîna daran didome, berxwedan mezin dibe
14:23 Hevserokên DBP’ê serdana rojnamevanên ji hepsê hatin berdan kirin
13:47 Encamnameya 'Konferansa 100 Saliya Lozanê' hat eşkerekirin
12:51 50 karkerên DEDAŞ'ê yên li dijî şertên xebatê îtiraz kirin ji kar hatin derxistin
11:22 Hevserokê DFG’ê Altan: Em dikarin rûmeta rojnamevaniyê bi piştevaniyê biparêzin
11:20 Li Tirkiyeyê 'Roja Çapemeniyê': Sansur, tundî, binçavkirin, girtin…
11:07 Li Endonezyayê ferîbotek noqî avê bû: 15 kes mirî, 19 kes winda ne
11:00 Li Amedê daxuyaniya Lozanê: Hebûna gelê kurd û mafên wan nas bikin
10:59 Serokê MHP’yî ku êrişî xebatkarên tenduristiyê kir ji wezîfeyê hat girtin
09:48 Rêxistinên mafên mirovan ji bo Dervîş seferber bûn
09:07 Çîftyurek: Li dijî Lozanan em yekitiyek mayinde ava bikin
09:05 Şagirtên kursên MED-DER’ê: Divê em zimanê xwe ji asîmîlasyonê rizgar bikin
09:04 Li Mêrsînê bikaranîna tiryakê zêde dibe: Rê li ber têkbirina civakê vedike
09:02 Êzidiyên gundê Zevrayê: Cerdevanan gundê me dagir kiriye
09:01 Xwebûnê vê hefteyê bal kişand ser Peymana Lozanê
09:00 ROJEVA 24'Ê TÎRMEHA 2023'YAN
23/07/2023
20:39 Konferansa 'Sed saliya Lozanê' bi dawî bû
20:22 Li Amed, Riha û Stnebolê civînên gel hatin lidarxistin
16:41 17 saziyên medyayê: Divê rojnamevan Şêrwanî bê azadkirin
16:39 Li Semsûrê ji ber bayê konên mexdûrên erdhejê hilweşiyan
16:00 Li Dêrazorê 2 leşkerên Şamê hatin kuştin
15:07 Mûradian: Di bingeha pirsgirêkan de Lozan heye
14:13 Konferansa Lozanê: Têkoşîna jina kurd hate asta pêşengtiyê
13:58 Kovara Jineolojiyê derket
13:36 Ji bo bîranîna Cemîle Çagirga pirtûka çîrokan hate çapkirin
12:46 Li Amedê dê li dijî Lozanê daxuyaniya hevpar bê dayîn
12:45 Li Rihayê bertek nîşanî DEDAŞ’ê dan: Dest ji vê zilmê berdin
12:08 Konferansa Lozanê di Roja 2'yemîn de berdewam dike
11:56 Li Yewnanistanê agir derket: 2 hezar kes hatin tehliyekirin
11:13 Nas: Ev fragman e, em ê bacên hêj zêdetir bibînin
10:50 Rêveberê rêxistina sûc Sedat Şahîn piştî hate berdan çû serdana Bahçelî
10:49 Zem li dermanan jî hate kirin
09:32 Akademîsyen Mukriyan: Gava ewil a Lozaneke nû divê yekîtiya kurdan be
09:04 Parêzer Şahîn: Tu cezayên dîsîplînê nikarin li pêşiya hevdîtinê bibin asteng
09:03 Li Amedê talankirina ekolojiyê
09:02 ‘Heta ku şer bidome wê krîza aborî jî berdewam bike’
09:01 ROJEVA 23'YÊ TÎRMEHA 2023'YAN
22/07/2023
21:37 Rêveberekî Huda Parê hat kuştin
20:57 Di Konferansa Lozanê de peyama ji bo yekîtiya neteweyî
19:19 Meşa Mezin a Lozanê: Em Peymana Lozanê red dikin!
17:59 Dayikên Şemiyê: Em ê dest jê bernedin
16:17 Serokên baroyan: Çalakiya Dayikên Şemiyê rewa ye
16:16 Di çalakiya piştgiriya ji bo Dayikên Şemiyê de 6 kes hatin binçavkirin
15:32 Bi deh hezaran Kurdistanî li Lozanê dimeşin
15:28 Şaredarê Lozanê li Konferansa Kurd e: Em dixwazin rûpelek nû ji bo kurdan vekin
15:10 ÎHD: Divê girtiyê nexweş Kuday demildest bê berdan
14:41 Li faîlên Dundar, Abayay û Aydin hatin pirsîn
14:40 Qeymeqamiyê Festîvala Xweza û Çandê ya Gêxiyê qedexe kir
14:32 Di çalakiya ‘Rûniştina F” de banga ji bo Ozge Ozbek
14:01 Kemal Turkler li ser gora xwe hat bibîranîn
13:50 RAWA: Em ji wêrekiya şervanên kurd îlhamê werdigirin
12:47 Li Zapê 8 leşker hatin kuştin
12:41 Li 8 girtiyên ku têlên rêsayî ji ber paceyê rakirin ceza hat birîn
12:31 Êrişî çalakiya Dayikên Şemiyê hate kirin: Hiqûq û destûra bingehîn nîne
12:01 104 kesan kampanya ‘Ji Merdan Yanardag re azadî’ dan destpêkirin
11:22 Leşkerek li başurê Kurdistanê hat kuştin
11:05 Serlêdanên pêşbirka Xelatên Rojnamevaniyê ya Mûsa Anter dest pê kir
10:13 Li bazarê fiyet zêde dibin, welatî kîloyên tiştan kêm dikin
10:00 Li Îmraliyê dîsa 'cezayê dîsiplînê' hat birîn
09:43 Rojnamevan Aykol: Welatên YE’yê Tirkiyeyê naxwazin
09:11 Temellî: Lozan belgeya neçareseriyê ye
09:07 Doza der barê mirina girtî Yilmaz Ekîncî de: Delîl nehatin hesibandin, kiryar beraet kirin
09:07 Projeya GES'ê ya Kalyon Holdîngê gundiyan neçarî koçberiyê dike
09:06 Serokê ÎHD’a Wanê Dûrmaz: Têkoşîna li dijî tecrîdê şert e
09:06 Civînên jinûve avakirinê didomin: Yekane daxwaza gel azadî ye
09:00 ROJEVA 22'YÊ TÎRMEHA 2023'YAN
21/07/2023
23:35 Li Qoserê mirineke biguman
21:29 Dadgeha Bilind cezayê ku di doza Ozgur Gundemê de hatibû birîn pesend kir
20:18 2 ciwanên ku di bîranîna Komkujiya Pirsûsê de hatibûn binçavkirin hatin girtin