Saziyeke dezenformasyonê: Ajansa Anadoluyê

  • rojane
  • 09:56 10 Gulan 2023
  • |
img
ENQERE - Ajansa Anadoluyê di Hilbijartinên Giştî yên 2018’an û Hilbijartinên Herêmî yên 2019’an de parvekirina daneyan da sekinandin û rê li ber dezeformasyoneke mezin vekiribû. Ajansa Anadoluyê bi vê karnameya xwe hilbijartinên 14’ê Gulanê de pêşwazî dike. 
 
Ji bo hilbijartinên 14’ê Gulanê demekî kin ma. Di van hilbijartinan de bêguman çavê her kesî li ser Lijneya Bilind a Hilbijartinê (YSK) û Ajansa Anadoluyê (AA) ye. YSK û AA van hilbijartinên pêş jî bi karnameyeke nebaş pêşwazî dikin. 
 
KADROYA BÊTECRÛBE YA YSK’Ê
 
Tecrûbeya kadroyên YSK’ê ya hilbijartinê nîne û vê yekê jî rê li ber nîqaşan vekir. Di serî de Serokê YSK’ê Ahmet Yener, tecrûbeya tu endamên wê nîne. Yener, di 16’ê çileya 2020’an de bû endamê saziyê û di 26’ê çileya 2023’yan de jî bû serok. Ekrem Ozubek jî di 22’yê çileya 2020’an de bû serokwekîlê YSK’ê. Her wiha Talîp Bakir ku bi alîgiriya xwe ya AKP’ê tê naskirin jî di 26’ê çileya 2023’yan de, Dr. Serdar Mutta, Feyzî Eroglu, Îsmaîl Kalender û Alî Çopur jî tayînî YSK’ê hatin kirin. Ev kesên demekî kin beriya hilbijartinan hatin tayînkirin, di serê her kesî de rê li ber fikaran vekir. 
 
Yek ji navên di sala 2023’yan de hatiye hilbijartin Talîp Bakir e. Bakir, di sala 2017’an de weke cîgirê musteşarê Wezareta Dadê hatibû tayînkirin. Serdar Mutta jî cîgirtiya Sekreterê Giştî yê Lijneya Dadger û Dozgeran (HSK) kiribû. Feyzî Eroglû jî li Dîlokê Serokê Komîsyona Daraza Edlî bû. 
 
BERIYA HILBIJARTINÊN 2018’AN Û PIŞTÎ WÊ
 
Yek ji saziyên din ên di mijara ewlehiya hilbijartinan de rê li ber fikaran vedike jî Ajansa Anadoluyê ye. Di hilbijartinên 24’ê hezîrana 2018’an de bi daneyên ewil ên parve kiribûn re rê li ber dezenformasyonê vekiribû. Vê yekê jî rê li ber nîqaşên mezin vekiribû. Li gorî daneyên ewil ên hilbijartinên seokkomarî û parlamentoyê yên 2018’an; ji sindoqên Tirkiyeyê ji sedî 20,7’an hatibûn vekirin û rêjeya dengan a Erdogan weke ji sedî 59,32 nîşan dabû.  Lê dema ji sedî 100’ê sindoqên li seranserî Tirkiyeyê hatin vekirin ketibû ji sedî 52,6’an. Di daneyên ewil de rêjeya dengan a namzetê serokkomariyê Muharrem Înce jî weke ji sedî 26 hatibû nîşandan. Ev rêjeye piştre jî derketibû ji sedî 30,6’ê. Dezeformasyona herî mezin jî li ser namzetê serokkomariyê yê Partiya Demokratîk a Gelan (HDP) Selahattîn Demîrtaş hatibû kirin ku girtî bû. Rêjeya dengan a Demîrtaş ji ewil weke ji sedî 5,46  hatibû nîşandan û piştre derketibû ji sedî 8,4’ê. Tenê rêjeya dengên Seroka Giştî ya Partiya Îyî Meral Akşener nêzî daneyên ewil ên AA’yê man. 
 
SEKINANDINA PARVEKIRINA DANEYAN A DI HILBIJARTINÊN HERÊMÎ YÊN 2019’AN DE 
 
Ajansa Anadoluyê di hilbijartinên rêveberiyên herêmî yên 31’ê adara 2019’an de jî heman dezenformasyon kir. Li Enqereyê di saetên ewilî de ji sedî 23,8’ê sindoqan hatibûn vekirin û rêjeya dengan a namzetê Tifaqa Cumhur Mehmet Ozhasekî ji sedî 51,14, rêjeya dengên Mansur Yavaş jî ji sedî 45,66 hatibû nîşandan. Di hilbijartina Stenbolê de jî rêjeya dengên Bînalî Yildirim ji sedî 51,83 û ya Ekrem Îmamoglû jî ji sedî 45,55 nîşan dabû. Heman dezenformasyon li bajarên weke Bursa, Mêrsîn, Antalya û hwd. jî kiribû. Lê belê di saetên pêş ên şevê de rêjeya dengan a Bînali Yildirim ji sedî 48,70’ê nîşan da û piştre jî parvekirina daneyan da sekinandin. AA’yê di nîsanê de got; “Ji qadê dane nayên ber destê Pergala Weşana Hilbijartinê. Heke ji qadê û YSK’ê dane hatin ber destê me, em ê encaman parve bikin.” Lê YSK’ê hêj jî dane parve dikir. 
 
Dema parvekirina daneyan hatibû sekinandin, Ekrem Îmamoglû ku di hilbijartinê de bi ser ketibû wiha gotibû: “Li Stenbolê em bi ser ketin. Ser xêrê be.” Jixwe di saetên piştre de rêjeya dengan ên gelek bajaran berevajî daneyên ewil ên AA’yê biencam bûn. Encama hilbijartinên Stenbolê rojek piştre hatin parvekirin û bi hinceta “Baweriya bi ewlehiya hilbijartinê kêm bû” hatin redkirin. Lewma ji bo Şaredariya Bajarê Mezin a Stenbolê dîsa hilbijartin hat lidarxistin. Dema pêvajoya darazî ya hilbijartinan didomiya, Yildirim îdiaya “Dengên me ji bo namzetê din hatine nivîsandin” kir. 
 
AA: AKP’Ê 39 NAVÇE BI DEST XIST
 
Dema pêvajoya hiqûqî ya hilbijartinan didomiya, AA’yê dest bi weşandina nûçeyên li gorî daneyên “nefermî” kir. Yek ji sernavên van nûçeyan jî ev bû: “Ji 39’e navçeyên Stenbolê AKP’ê 24 û CHP’ê jî 14 jê bi dest xistin.” 
 
Turgut Dedeoglû
 
‘ENCAMÊN RAST BI AA’YÊ MIMKIN NÎNE’
 
Nûnerê Herêmê yê Basin Îşê ya girêdayî Konfederasyona Sendîkayên Karkerên Şoreşger (DÎSK) Turgut Dedeoglû têkildarî rola AA’yê ya di hilbijartinan de nirxand. Dedeoglû anî ziman ku ji ber pratîkên berê, bawerî bi AA’yê nayê û wiha got: “Ma dê baweriya mirov çiqasî bi daneyên AA’yê were? Divê encamên hilbijartinê ji hêla rojnamegerên serbixwe yan jî şîrketên serbixwe ve were kirin. Heta wiha nebe, em ê her tim bifikar bin. Lewma girîng e ku saziyên weke YSK û AA’yê serbixwe bin. Ev sazî çiqasî serbixwe bin, baweriya bi encaman jî ewqasî bêhtir jêbawer dibin. Mimkin nîne ku di halê hazir de em bikarin bi rêya YSK, AA û TRT’ê ku bûne berdevkên îktîdarê encamên rast hîn bibin.” 
 
LI DIJÎ DEZENFORMASYONÊ DIVÊ EM XWEDÎ LI SINDOQAN DERKEVIN 
 
Dedeoglû, anî ziman ku şêweyê pêşkeşkirina daneyan a AA’yê dikare weke manîpulasyonê were nirxandin û axaftina xwe wiha bi dawî kir: “Ji bo di hilbijartinan bi ser kevin, dê serî li hemû rêyên nedemokratîk bidin. Jixwe AA tiştekî wiha neke em ê şaş bibin. Li gorî min AA ajanseke serbixwe nîne. Heke di tûra duyemîn a hilbijartinên Stenbolê de ferq ne 800 hezar lê hezar bûye, dê dîsa manîpulasyon bikira. Ferq çiqasî mezin be, hewldana wan a manîpulekirinê jî ewqas zehmettir dibe. Lewma divê partiyên siyasî, saziyên têkildarî ewlehiya hilbijartinê û gel li hemberî vê rewşê hişyar bin. Divê xwedî li sindoqan derkevin. AA jî TRT jî dikarin bi nûçeyên xwe dezenformasyonê bikin. Lewma divê em xwedî li dengan derkevin. Bajarên kurdan di vê mijarê de zane û pispor in lê li bajarên rojava ev zanebûn zêde nîne. Hinek dibêjin ‘gelo ma dê bi dengê min biguhere’ û naçin ser sindoqê. Lê her dengek jî dikare her tiştî biguherîne. Me ev yek di hilbijartinên Stenbolê de dît. Lewma ji bo hilbijartin di tûra ewil de bi dawî bibe divê her kes biçe ser sindoqan.” 
 
MA / Yusra Batihan
 

Sernavên din

13/05/2023
11:22 Dayikên têkoşer: Îktidar kengê biçe, wê çaxê roja me ye
11:14 Ozdogan: Heta ku em li ser sindoqan bin ev hilbijartin ya me ye
11:12 Li Herêma Kurdistanê leşkerek hate kuştin
10:50 Bi malbatî bûn muşahîdên Partiya Çepên Kesk: Em xwedî li sindoqan derkevin
10:35 Yolerî: Serokkomar li ser girtiyên nexweş cihêkariyê dike
09:27 Bang li bedlisiyan kirin: Dengek dikare rengê hilbijartinê biguherîne
09:20 Kirkazak: AKP bi ser Ocalan re serî li spekulasyonan dide
09:11 Hunermend dê di 14'ê Gulanê de bersiva desthilatê bidin
09:06 ‘Îdirê biryara xwe daye”
09:01 Yucekaya: Ev hilbijartina man û nemanê ye
09:00 ROJEVA 13'Ê GULANA 2023'YAN
12/05/2023
21:08 Li Gundogdûyê bang kirin. Em ê hesabê Denîz Poyrazê bipirsin
20:08 Şerzan Kûrt hat bibîranîn
19:21 Li Şirnexê şahiya ciwanan: Em ê govenda azadiyê bigerînin
19:10 Delegasyona Aştiyê ya Îmraliyê ya Navneteweyî: Em ê dengê we bigihînin Konseya Ewropayê
18:01 Li Botanê 'karwana azadiyê' ya Partiya Çepên Kesk
17:54 Cenazeyê Kirtay hat veşartin
16:59 Banga ji bo mîtînga Amedê
16:48 Baroya Şirnexê Navenda Koordînasyona Hilbijartinê ava kir
16:47 Endamê meclisa şaredariya AKP’ê îstîfa kir
16:33 Çûkûrova TUHAY-DER’ê bertek nîşanî tecrîdê da
16:31 6 hezar TIR û 30 otobus li deriyê sînor tên sekinandin
16:12 Fadil Şenyaşar nehate berdan
16:08 Turkcellê xebatên binesaziya teknîkî xist dîroka hilbijartinê
15:57 Hevserokê DFG’ê Altan: Serdema bêhiqûqtiyan bi dawî dibe
15:51 Koordînasyona Ewlehiya Hilbijartinê ya Stenbolê: Em ê bi hev re bi ser kevin
15:47 Soylû ferman da û qeyûman jî laptopên şaredariyan radestî emniyetê kirin
15:36 Serokê Heyva Sor a Tirk îstîfa kir
15:31 Şandeyên biyanî dê hilbijartinan di cih de bişopînin
15:10 Li Erdexan, Panos û Amedê xebatên hilbijartinê
14:51 Parêzerên Malbata Şenyaşar: Bila beyanên kesên hatine darizandin ji nû ve bên girtin
14:39 Hilbijêrên livdar ên ji Mûglayê bi rê ketin: Her deng pir girîng e
14:33 5 hezar hilbijêrên livdar ên Stenbolê ji bo dengê xwe bidin bi rê ketin
14:22 Di hâlete mirinê de hat berdan, 51 roj şûnve jiyana xwe ji dest da
14:01 ‘Dema te raya xwe bikar anî Heskîfê bîne bîra xwe’
13:57 Li TRT’ê amadekariyên hilbijartinê: Roja hilbijartinê neyên kar!
13:45 Li Wanê amadekariyên mitînga fînalê bi dawî bûn
13:44 Di doza Gulmez de dadgehê biryar da mutalaa beriya danişînê bê pêşkeşkirin
13:15 Li Edeneyê li pey hev erdhej çêbûn
13:14 Malbata Gulistan Dokû ji Kiliçdaroglû re name şand
12:46 Malbatan ji bo hevdîtina li Îmraliyê serî li serdozgeriyê dan
12:45 Partiya Çepên Kesk û HDP’ê ji bo mitînga Amedê bang kirin
12:45 Beştaş: Em ê ji bajêr herî kêm du wekîlan derxînin
12:27 Serokê YSK’ê Yener: Em ê encamên neteqez di heman rojê de eşkere bikin
12:23 Sancar: Em hêza motorê ya demokrasiyê ne, em di bin dara Çepên Kesk de bicivin
12:16 Danişîna doza komkujiya Malbata Şenyaşar dest pê kir
11:49 Xelkê Amedê: Em ê sibe biçin mitîngê û rojek piştre jî Erdogan têk bibin
11:40 Namzeta Partiya Çepên Kesk Kordû: Divê herkes dengê xwe bide
11:33 Ji hilbijartinê re 2 roj man: Mifteya guhertinê di destê jinan de ye
11:32 Namzetê Partiya Çepên Kesk: Heta ciwan azad nebin dê ev welat xweş nebe
11:05 AA encamên hilbijartinê ji ku digire?
10:52 MED-DER: Li dijî bişaftinê em dengê xwe bidin Partiya Çepên Kesk
10:40 Amed ji mitînga mezin a fînalê re amade ye
10:14 Heta niha 55 hezar hilbijêrên livdar serî li Partiya Çepên Kesk dane
10:01 Hevseroka Giştî ya SYKP’ê Yuce: Em bibin yek û bi hev re biguherînin
10:00 Li Stenbolê 5 hezar parêzer û ekîba gerok
OHD: Roja hilbijartinê hezar û 600 parêzer li 81 bajaran dê bixebitin
09:52 Li Cizîrê mirina biguman a zarokekî
09:35 Tîryakî: Em ê bi dehhezaran dilxwazan sindoqan biparêzin
09:31 14'ê Gulanê Roja Dayikan e: Ji me re diyariya herî mezin çûyina Erdogan e
09:03 Ji herêma erdhejê: Bibin muşahid
09:02 Mexdûrên erdhejê dê ji bo hesabpirsînê biçin ser sindoqan
09:01 Ji bo kurê xwe yê nexweş li benda alîkariyê ye
09:01 Maseya Îslamê: Li dijî Nemrûdan rêya Îbrahîmî hilbijêrin
09:00 ROJEVA 12'Ê GULANA 2023'YAN
11/05/2023
22:13 Li Stenbolê şahiya ciwanan
20:59 Bûldan li Edeneyê xîtabî bi dehhezaran kesî kir: Ev kar dê di tûra ewil de bi dawî bibe
19:19 Delegasyona Aştiyê ya Îmraliyê serdana OHD'ê kir
18:39 Li Amedê Cejna Zimanê Kurdî hat pîrozkirin
17:40 Dosyeya leşkerê ku Mehmet Ûytûn kuşt ji dadgeha cezayê giran re hat şandin
17:35 Delegasyona Aştiyê ya Îmraliyê ya Navnetewî serdana HDK’ê kir
17:28 Partiya Çepên Kesk li qadê ye
16:44 Bakirhan: Li Sêrtê walî û qeymeqam xebatên hilbijartinê yên AKP’ê bi rê ve dibin
16:29 Doza derheqê 42 kesên kesên tev li meşê bûn hatibû vekirin hate lidarxistin
15:55 Dolar rekoreke din derbas kir: Hikûmetê kura dualî ava kir
15:44 Partiya Çepên Kesk bi ciwanan re civiya: Ji ciwanên difikirin û dipirsin ditirsin
15:37 Ji bo mitînga Stenbolê bang: Bi ruhê 8’ê Adarê û Newrozê ber bi Yenîkapiyê ve
15:36 Li Manîsayê banga ‘bibe muşahid’ hate kirin
15:20 Li Mîlanoyê teqîneke mezin çêbû
15:16 PDK’ê Deriyê Sînor ê Sêmalkayê girt
15:12 Di êrişa Til Temirê de welatiyek hate qetilkirin
14:58 Delegasyona Aştiyê ya Îmraliyê ya Navnetewî: Çareserî azadiya fîzîkî ya Abdullah Ocalan e
14:34 Hunermend Rojdayê têkildarî Dosso Dossiyê daxuyanî da
14:20 Muharrem Înce xwe ji namzetiyê vekişand
14:17 Bi hezaran kes herikîn mitînga Agiriyê: Em her 4 parlamenteran jî bi dest bixin
14:15 Mitînga Partiya Çepên Kesk a Mêrsînê: Bihara rasteqîn dê bi çûna Erdogan were
13:44 Li herêma ku operasyon lê didome bi ser malan de girtin
13:11 Ji bo 3 kesên êrişî avahiya HDP’ê kirin cezayê hefsê hat xwestin
12:57 Partiya Çepên Kesk û HDP: Me li dijî hîleyên hilbijartinê her cureyên tevdîran girtine
12:36 Malbata Şenyaşar ji bo danişîna sibê bang kir
12:13 Beriya hilbijartinê li Şaredariya Sûrê ‘birayên’ xwe digirin kar
12:03 Soylu li xwe mikûr hat: Erdogan xwest, min tavilê qeyûm li şaredariyan tayîn kir
11:54 Erdoganê ku fermana qeyûman daye ji kurdan re peyamek şand: Hûn şahidên herî nêz ên hewldanên me ne
11:35 Li Bismilê tundiya polîsan: Tevî zarokê xwe birîndar bû
11:27 Parêzerên ji bo hevdîtina li gel Ocalan carek din serlêdan kir
11:24 Li bajarê Sema Yuce Agiriyê mitîngeke bi heybet
11:17 Zexta ‘parastinê’ li Aysel Tugluk tê kirin
11:12 Serokê CÎK’ê Tûrhalli ji bo Çepên Kesk banga piştgiriyê kir
10:59 ATK: Uytun bi fîşeka gazê hate kuştin
10:28 Banga ewlehiya hilbijartinê li mamosteyan kir: Em sindoqan biparêzin
10:13 Emîne Şenyaşarê ji bo danişînê bang kir: Edalet dê bi piştevaniyê were