‘Divê ku rêveberiyên xwecihî ji jinan re qadên aboriyê ava bikin’

  • jin
  • 09:05 13 Cotmeh 2023
  • |
img
ŞIRNEX - Jinên ku beşdarî kargeha komxebata rêveberiyên xwecihî bûn diyar kirin ku divê li her bajerekî qadên aborî yên serbixwe bên avakirin û gotin: "Budçeya jinan di warê xizmetên bajêr û pêşkêşkirina bajaran de pir girîng e. Ji ber wê divê ku em aboriya jinan a serbixwe ava bikin." 
 
Bi tayînkirina qeyûmên ser şaredariyên Partiya Demokratîk a Gelan (HDP) re hemû qadên xebatê ku ji bo jinan hatibûn vekirin hatin girtin û gelek jin ji kar hatin avêtin û dawî li xebata wan hat anîn. Jinên ku ji aliyê aborî ve girêdayî mêran hatin kirin di nava malê de bi tundiya mêr û malbatê re rû bi rû hatin hiştin. Qeyûmên ku budçeyek ji bo jinan veneqetandin, pereyên şaredariyê radestî alîgirên xwe kirin û şaredarî di nava deynan de hiştin. Di 7'ê cotmehê de ji aliyê Meclisa Jinan ên Partiya Demokratîk a Gelan (HDP) û Patiya Çepên Kesk ve bi minasebeta amadekariyên hilbijartina xwecihî ya sala 2024'an bi dirûşma "Di rêveberiyên herêmî de polîtîkayên jinan"  komxebatek du rojan li Silopiya li dar xistin. Di komxebatê de kargehên cuda jî hatin lidarxistin. 
 
Hevşaredara navçeya Tuşbaya Wanê Ayşe Mînaz ku Desteya Bilind a Hilbijartinê di şûna wê de namzetê AKP’ê bicih kir û Ji kooperatîfa jinan a Hatayê Hulya Kabuk ku di kargeha aboriyê de cih girtin bal kişandin ser aboriya jinan a rêveberiyên xwecihî û budçeya wan. 
 
'DIVÊ BUDÇEYA JINAN JI JINAN RE BÊ VEQETANDIN'
 
Hevşaredara û endama Meclisa Şaredariya Tuşbaya Ayşe Mînaz diyar kir ku di kargeha aboriyê de ew herî zêde li ser qadên îstîhdamê ya jinan nîqaş kirine û wiha got: “Dema em li wate û girîngiya aboriyê dinêrin em dibînin ku hemû mekanîzmayên rêveberiyên herêmî di xwe de dihewîne. Ji ber ku di rêveberiyên herêmî de mekanîzmayên jinan di gelek xalan de cih digirin, ji budçeya hesas a jinan bigire heta budçeya navendî gelek aliyan de dikeve dewreyê. Bûdçeya jinan jî di warê xizmetên bajêr û pêşkêşkirina bajaran de pir girîng e. Weke ku hûn jî dizanin, beriya qeyûman hevşaredarên me yên şaredariyê, dema ku di serdema yekemîn de hatin hilbijartin, di serî de şaredariyan de plansaziyeke stratejîk a 5 salan amade dikin. Bi vê planê gel li kolanan, li malê, li sûkê û li her cihê ku hemû mekanîzma lê hene, gel xizmeteke çawa dixwaze, jin xizmeteke çawa dixwazin?  Bernameya xizmetguzariyê di vê çarçoveyê de têne diyarkirin û piştre bi civînên gel tên cem hev û budçe û bernameyên performansê yên bi salane têne eşkerekirin. Li vir budçeyên jinan û budçeyên dostane yên jinan gelek derdikevin pêş. Bi taybetî ev tişt di şaredariyên me de dertên holê. Lê belê bi qeyûman budçeya jinan hat paşguhkirin û ev budçe veguherandin budçeyên din, budçeya jinan di mekanîzmayên cuda de hat bikaranîn. Berê di gelek şaredariyên me de Jin-Kart hebû. Ev meseleya kartan yek ji xebatên me bûn. Lê belê qeyûman ev jî ji holê rakir. Bi gotineke din, ji ber ku em di rêveberiyên herêmî de bi hişmendiyeke ku jinan paşguh dike û hemû destkeftiyên jinan paşguh dike re rû bi rû ne, em xizmetên ku ew pêşkeşî civakê dikin baş dibînin. Di vê komxebata me de me li ser hilbijartinên xwecihî yên li pêşiya me de gelek nîqaş kirin û aboriya jinan a di rêveberiyên xwecihî de hat nîqaşkirin. Di kargeha aboriyê de gelek mijar derketin pêş. Me li ser tecrûbeyên xwe yên berê û kêmasiyên xwe, bi xurtî nîqaş kir ku di heyama bê de çawa em dikarin baştir bi pêş ve biçin û aboriya jinê baştir birêxistin bikin."
 
'QEYÛMAN BAJARÊN ME DEYNDAR KIRIN'
 
Mînaz bi lêv kir ku li gel tayinkirina qeyûman budçeya gel hate bikaranîn û wiha domand: “Em dibînin ku pêkanînên qeyûman bajaran bi awayekî cidî xera dike. Qeyûman budçeya bajaran talan kirine. Budçe ji tiştên ku ne di xizmeta gel de têne bikar anîn. Mînak Şaredariya Bajarê Mezin a Wanê li Wanê pirsgirêkeke gelek giran a çûnehatinê heye. Li her devera bajêr çûnehatin zehmet e. Lê belê bi veguhestina budceya şaredariyê ji bo cihên din, wek mînak ji bo midûriyeta  çandiniyê ji bo pêşxistina şitilan, yan jî ji bo saziyên din, budceya bajêr bi awayekî pir bêhiş tê veqetandin..Helbet xizmetên giştî girîng in, lê pêwîstiya van saziyan ne budçeya şaredariyê ye. Ew dikarin budçeya saziya xwe bikar bînin.  Nêzîkatiya qeyûma a ji budçeyên şaredariyan re pir bi hêrs e, pir bê wate ye. Wan şaredariyên me di bin deynan de hiştin, deyndar kirin. Hemû îhaleyan pêşkêşî alîgirên xwe dikin û zeviyên şaredariyê û hemû mal û milkên şaredariyê bi awayekî talankirî, hema bêje bê pere difiroşin. Bi qanûneke dijminane û mantiqê mêtingerî nêz dibin. Ji ber vê yekê budçeya şaredariyan niha di asteke xetere de ye. Mixabin em di serdemekê de ne ku em bi gotinê nikarin kirinên qeyûman bi dawî bikin." 
 
'HEMÛ MEKANÎZMAYÊN CIVAKÊ BERPIRSYAR IN'
 
Ayşe Mînaz ji bo qadên aboriyê di rêveberiyên xwecihî de ava bikin jî wiha got: “Di xebata kargehê de têkildarî aboriya jinan, qadên aborî yên jinan û jiyana karker a jinan an jî kooperatîfên jinan gelek mijar hatin vekirin û nîqaşkirin. Me li ser gelek mijaran nîqaş kir, ji wan girîngtirîn bexçeyê ber derî, bexçeyên bajaran, aboriya debara jiyanê û avakirina kooperatîfên komunal ên demokratîk ku jin di qada aboriyê de cih bigirin û bi van koperatîfan alîkariya debara malbatê bikin û jin tev li jiyana xebatê bikin. Helbet ev ne tenê ji bo şaredariyan derbasdare, ji van hemû qadên rêxistinkirî yê civakî û hemû mekanîzmayên bajêr berpirsyar in.  Pêdivî heye ku aqilê bajar ê rêveberinê hebe û bajar jî bi vê hişmendiyê têne rêvebirin." 
 
'DIVÊ BI RÊBAZÊN NÛ QADÊN ABORIYÊ JI JINAN RE VEKIN'
 
Ji kooperatîfa jinan a Hatayê Hulya Kabuk jî anî ziman ku di rêveriyên herêmî de pêdivî heye ku qadên aborî bên birêxistinkirin û got: "Min kargeha aboriyê hilbijart. Ji ber ku beşeke mezin a pirsgirêka jinan rasterast bi aboriyê ve girêdayî ye. Polîtîkayên jinan ên rêveberiyên herêmî ji bo me gelek girîng û bi qîmet in. Lê di budçeyê de cihgirtina polîtîkayên jinan ji her tiştî girîngtir e. Divê ku rêveberiyên xwecihî bi perspektîfa jinan bên birêvebirin û budçeya xwe bi perspektîfa jinan diyar bikin. Me jî li ser vê nîqaş kir. Ji ber ku mixabin pere li pişt her tiştî ye. Ji ber lawazbûna aboriyê jin cihên ku tê de ne terk dikin û neçar dimînin ku careke din vegerin qadên tundiyê. Ji ber ku jin ne xwediyê aboriyek xweser in û em dibînin ku li Tirkiyeyê rêjeya jinên kedkar gelekî kêm e, polîtîkayên ku rêveberiyên xwecihî wê li herêmê pêk bînin gelekî girîng in. Bi salan e me hewl da ku rêxistinên bi şêwazê kooperatîfê pêk bînin û me hewl da ku jiyaneke kolektîf ava bikin. Lê ev tenê têrê nake. Di demekê de ku kapîtalîzm ewqas bi hêz bû û belav dibe û bi taybetî jî jin di aliyê civakî de bindestin, em neçarin ku rêbazên nû diyar bikin ku qadên aborî ji jinan re ava bikin." 
 
'DIVÊ QADÊN SERBIXWE YÊN ABORÎ BÊN AVAKIRIN'
 
Kabuk da zanîn ku bi qeyûman re hemû qadên aboriyê li jinan hatin girtin û wiha axivî: “Siyaseta qeyûman di rastiya xwe de polîtîkayek mêtinger e. Ji ber ku dema qeyûm hatin tayînkirin, xebatên jinan yên serbixwe ku dihatin meşandin ji holê rakirin û kargeh, kooperatîf û hemû qadên bi vî rengî yên ku jin lê dixebitîn û afirandibûn hilweşandin. Dest danîn ser dosyayên qadên ku li ser tundiya jinan tê kirin. Ji ber vê yekê, qeyûm di heman demê de dijminê jinan e. Pêşniyarên me yên ji vê serdama nû re ew e ku xebatên jinan ên serbixwe ku rasterast ne girêdayî şaredariyê, lê belê ji aliyê aborî û manewî ve jî ji hêla şaredariyan piştgirî bê dayîn hebin. Qeyûmên ku ji aliyê dewletê ve hatine tayînkirin, di heman demê de serbixwebûna xebatên jinan nîşanî me dide. Beriya her tiştî divê rêveberiyên xwecihî gund û bajarên dostane yên jinan ava bikin. Her rêveberiyeke herêmî ku di xebatekî de erêkirina jinan negire wê ji niha û pê ve nikaribe tiştekî bike. Tevgera jinên li Tirkiye û Kurdistanê destkeftiyên girîng bi dest xist. Yekane qada ku ji kirinên hikûmeta AKP'ê re bêdeng neman qada jinan bû. Li gel hemû zext û êrişan jî jinên Kurdistanê bi israr kolan naterikandin bi israr dest ji xebatên jinan bernadin, li dijî tundiya li ser jinan, îstîsmara zayendî û tacîzê dengê xwe bilind kirin û li dijî şerê taybet ê dewletê têkoşîna xwe berdewam kirin. Ji ber vê yekê tevgera jinan ji niha û pê ve jî dê tu carî gav paşve ne avêje. Ji ber vê yekê yên ku dê bibin namzetên hevşaredariyê divê van daxwazên jinan li ber çavan bigirin."
 
MA / Zeynep Durgut - Mehmet Guleş 
 

Sernavên din

18/10/2023
14:57 Rapora OHD’ê ya Amedê: Di mehan de mimaleya xerab li 667 kesan hate kirin
14:27 Cenazeyê rojnameger Salaz li Wanê hate definkirin
14:16 Êrişên Îsraîlê hatin protestokirin
13:20 Biden li Îsraîlê ye: Wisa xuya dike ku teqîn aliyê din pêk aniye
13:20 Di doza ‘sindoqa winda de’ dê li şahidan bê guhdarîkirin
12:50 Şewata li Licê xwe bi xwe vemirî
12:48 Ewlehiya li derdora Konsolosxaneya Îsraîlê hate zêdekirin
11:17 Kelecana HEDEP’ê: Derenceyên serkeftinê li pêşiya me ne
10:46 Pentagonê daxuyanî da: Em ji Îsraîlê bibawer in
10:43 Yilmaz: Bêyî ku ferq û cudatî bê kirin divê li dijî êrişan deng were derxistin
10:17 Azadiya çapemeniyê piştî qanûna sansurê kete kategoriya “xeternakê”
10:16 Baroya Amedê dê ji bo betalkirina biryara ‘ÇED erênî ye’ ya ji bo Geliyê Zorê serî li dadgehê bide
10:01 Abdullah Ocalan: Tiştên li Qudsê diqewimin dibe ku sibe li Kerkûkê jî biqewimin
09:05 Li Wanê fiyetê kirêyan 4 qat zêdetir bûn
09:04 Li ser 800 kesî îfade dabû: Beyanên wî yên pûç di girtenameyên dadgehê de ne
09:03 Ciwanên daxilî nava tiryakê hatine kirin behsa tiryaka ji aliyê polîs-notirvanan tê firotin kirin
09:02 Ûca: Tirkiye dixwaze DAIŞ'ê car din bi ruh û can bike
09:01 3 demsal in di konekî de dimînin û va zivistan jî bi ser wan ve hat
09:00 ROJEVA 18'Ê COTMEHA 2023'YAN
08:40 Cenazeyê rojnameger Salaz gihişt Wanê
17/10/2023
22:45 HEDEP: Em bang li hemû gelên cîhanê dikin ku dengê aştiyê bilind bikin
22:06 Îsraîlê êrîşî nexweşxaneyekê kir: Herî kêm 500 kesan jiyana xwe ji dest dan
21:34 Tezkereya ji bo êrişên derveyî sînor li Meclisê hat qebûlkirin
19:13 Cenazeyê dayika Zekiye Alkanê hat veşartin
18:32 Can a ku bi beyanên Akbiyik hatibû girtin hat berdan
16:50 Cerdevan keça xwe qetil kir û lawê xwe jî birîndar kir
16:16 Stranbêja filistînî Amîne hate binçavkirin
16:01 Ji şandeya dadgehê pirsa ‘ma em dijminên we ne?’ kir
16:00 Tirkiyeyê wesayîtek xelkê Mexmûrê bombebaran kir: Kesek hat qetilkirin û 3 kes birîndar bûn
15:22 DFG’ê: Divê faîlên li Rohat Bulut dan bên tespîtkirin û cezakirin
14:56 DBP û HEDEP’ê ji bo tezkereyê bang kir: Polîtîkayên şer ên îktîdarê erê nekin
14:25 Qeyûmê Bajarê Nû wê 30 keyayan bibe umreyê
13:25 Li dijî Han Yûnûs û Refahê êriş: 45 kes mirin
13:08 Îsraîlê têkildarî ‘operasyona bejahî’ daxuyanî da
11:57 Doza parlamenterên berê hate taloqkirin
11:54 Smith-Sivertsen: Heta ku Ocalan di tecrîdê de be dê aştî neyê Rojhilata Navîn
11:49 Parêzerên Abdullah Ocalan ji bo hevdîtinê serlêdan kirin
11:16 Ji ber êrişên dewleta tirk gundên Eyn Îsayê bêav man
11:03 Dayika Zekiye Alkan, Îsmet Alkan wefat kir
11:03 Li Îranê li ser hev erdhej çêbûn
10:50 Bi wesayîta bêplaka rê li ber rojnameger Bulut girtin û derb kirin
10:29 Rewşenbîr û nivîskar: Kongreya HEDEP’ê hêvî da gel
10:21 Cenazeyê Salaz bi hinceta ‘kar û barên fermî’ tê rawestandin
10:12 'Dema kurd tên qetilkirin her kes kerr, kor û lal dimîne’
09:54 Pierre Barbier: Ocalan çareseriyê nîşan dide
09:46 Li dijî astengkirinên şanoya kurdî xwe bi xwe eywana xwe ava kirin
09:34 Li Enqereyê herî kêm 15 kes hatin binçavkirin
09:34 Ji bo motorînê zem hate kirin: Fiyetê lîtreyê 40 TL derbas kir
09:33 Abdullah Ocalan: Îxtîlafa Îsraîl-Filistînê mînaka herî nêz e ku netewe dewlet çareserî nîne
09:09 Neşe Ozgen: Divê civaka Tirkiyeyê ji bo azadiya Ocalan bang bike
09:08 Polîsan gef xwar, qada fûtbolê nedan ciwanan
09:07 Tundiya li dijî jinan: 'Qirkirin' jî derbas kiriye
09:05 Dê bi dirûşma 'Jina Azad Hunera Azad' mîhrîcana jinan bê lidarxistin
09:04 Ji ber navê 'Andok' li ser bû formayê Amedsporê nedan girtî!
09:02 Yuce: Kesên dibêjin 'em li cem Filistînê ne', di heman demê de êrişî Rojava dikirin
09:01 30 sal in li çaverêya berdana bavê xwe ye: Êdî bes e
09:00 ROJEVA 17'Ê COTMEHA 2023'YAN
16/10/2023
19:07 Dewleta tirk êrişî Şêrawayê kir: Zarokek birîndar kir
15:22 Di Doza Kobanê de piştevaniya enternasyonal
15:21 Ciwanên enternasyonalîst hatin dersînorkirin
15:20 DÎSK’ê banga beşdariya mitînga ‘edaleta di bacê de’ kir
14:18 Li Komara Demokratîk a Kongoyê keştî noq bû: 40 kes mirin û 167 kes winda ne
13:42 Rêxistinên Tamîlê piştgirî dan kampanyaya ‘Ji bo Abdullah Ocalan azadî’
13:31 Li Egeyê keleka penaberan noqî avê bû: 3 kes mirin
13:16 Rapora OHD’ê ya 9’ê Cotmehê: Hêzên ewlekariyê bi awayekî derhiqûqî tundî kirin
12:57 Parlamentera HEDEP'ê Çubuk: Me bi kongreyê gavek mezin avêt
12:48 Li Gazeyê 50 hezar jinên ducanî ji xizmeta tenduristiyê bêpar in
12:25 Cenazeyê rojnameger Salaz dê sibe bê definkirin
12:13 Mahmud Abbas: Hamas nûnertiya gelê Filistînê nake
11:26 Îsraîl 28 gundên li ser sînorê Lubnanê vala dike
11:02 Kongreya HEDEP’ê: Coşa gel nîşan da ku paşvegav neavêtiye
10:34 Serlêdanên ji bo qursên MED-DER’ê didomin: Deriyê me bi şev û roj vekirî ye
10:25 Midûrê Girtîgeha Îdirê gefê li girtiyan xwariye
10:15 Li Filistîn û Îsraîlê bîlanço zêde dibe: Herî kêm 4 hezar û 700 kes mirin e
09:49 Serokatiya Veguherandina Bajar hate avakirin
09:47 Dozên rojnamevanen kurd: Di cotmeh û kanûnê de dê bên lidarxistin
09:21 Li cîhanê ji her 10 kesan yek jê birçî radizê
09:00 ROJEVA 16'Ê COTMEHA 2023'YAN
08:52 Ji bo 7 bajaran hişyariya barîna barana zêde hate kirin
08:40 Rojnameya Xwebûnê bi manşeta ‘Cîhan deyndarê Ocalan e’ derket
15/10/2023
19:12 Kargeha 'Çîrokên Afirîner' a zarokan hat lidarxistin
19:01 Rojên Marksîzmê bi dawî bû: Kurdistan hatiye mêtingehkirin
18:42 Piştî kongreya HEDEP'ê 4 kes hatin binçavkirin
18:32 Şaxa SES'ê ya Rihayê rêveberiya xwe ya nû bijart
18:11 Pasdarên Îranê li Binarê Qendîlê şivanek kuştin
17:34 Tîma Jinan a Amedsporê, Tîma Jinan a Beşîktaşê têk bir
17:27 Cenazeyê rojnamevan Necmedîn Salaz dê sibe bişînin Wanê
16:44 Çiyayê Metînayê hate bombebarankirin
15:09 Hejmara kesên di qezaya Sêwasê de jiyana xwe ji dest dayîn bû 7
15:08 Jin di 36'emîn Kombûna Jinê ya bi Pirneteweyî de civiyan
14:56 Dayikan di kongreyê de bi pankartê bertek nîşanî tecrîdê dan
14:30 Daxwaza azadiya fîzîkî ya Abdullah Ocalan mohra xwe li kongreyê da
14:11 Peyamên cîhanê yên ji bo kongreya Partiya Çepên Kesk
13:31 Rêveberiya HEDEP’ê hate diyarkirin
13:09 Bakirhan: Divê statûya Rojava were naskirin
12:58 Kesên tev li kongreyê bûne: Ev coş wê têkoşînê pêş bixe
12:56 Hatîmogûllari: Rêya çareseriyê, çareserkirina pirsgirêka kurd e
12:06 Uçar: Em ê bi hev re bi ser kevin
Akin: Şer çareserî nîne
11:48 Pevçûnên di navbera Îsraîl-Filistînê de di roja 9'an de berdewam dikin
11:47 Girtiyên siyasî ji bo kongreyê peyam şand: Em ji şer û tecrîdê re dibêjin ‘Na’