Lêkolîner û Nivîskar Aydin: Bi pêkhatineke çareseriyekê wê kurd û tirk rehet bibin

  • rojane
  • 09:06 19 Îlon 2023
  • |
img
AMED - Lêkolîner û nivîskar Erdogan Aydin ê rapora 2022'yan a YE'yê ya Tirkiyeyê nirxand, diyar kir ku divê li herêmê çareserî pêk were û got, "Heke çareserî pêk were, kurd û tirk wê rehet bibin."
 
Her sal Komara Tirkiyeyê, tevî pirsgirêka kurd, polîtîkayên şer û krîza aborî jî, ji bo ketina nava Yekitiya Ewropayê (YE) serî li Parlementoya Ewropayê dide. Di rapora Tirkiyeyê ya sala 2022'yan de ku di 15'ê îlonê de ji aliyê Parlamentoya Ewropayê (PE) ve hat nîqaşkirin û qebûlkirin, hebûna wê ya li Rojava weke "Dagirkeriya derqanûnî" hat dîtin. Di raporê de bal kişandin ser fikarên pirsgirêka kurd û ji bo ji nû ve destpêkirina pêvajoya çareseriyê bang hat kirin. Êrîşên SÎHA’yên Tirkiyeyê yên li dijî Rojava jî di nava rexneyan de bûn.
 
Lêkolîner, nivîskar û pisporê Rojhilata Navîn Erdogan Aydin geşedanên dawî, rapora YE'yê û polîtîkayên Tirkiyeyê nirxand.
 
‘ARMANC JI HOLÊ RAKIRINA DERFETÊN SAZÎBÛYÎNÊ YE’
 
Aydin, destnîşan kir ku armanca realîst a êrîşên Tirkiyeyê yên li ser Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê ew e ku li herêmên ku kurd lê dijîn derfetên sazîbûyînê ji holê rabike û got ku hemû axaftin ji derveyî vê yekê veşartina vê rastiyê ye. Aydin, anî ziman ku ev polîtîkayên ewlekarî û destwerdanê yên bi armanca "Kurd bila nebin" ne tenê mafên kurdan ên ji hiqûqa gerdûnî pêk tên asteng dike, di heman demê de demokratîkbûna hundirîn a Tirkiyeyê ya ku polîtîkayên bi vî rengî dişopîne jî nepêkan dike. Aydin, bi domdarî wiha got: “Ev mudaxaleyên sîstematîk ên li ser tunehesibandina mafên kurdan yên heyî, Tirkiyeyê jî, ber bi krîza aborî, feqîrbûn û hwd. ve dibe. Bi nêzîkatiyeke realîst, bi wijdanî û hiqûqî, kurd mafê xwe yê hebûnê li hemû xaka ku lê dijîn bi kar bînin, bi zimanê xwe yê zikmakî perwerde bibin û ji aliyê nûnerên xwe ve bên birêvebirin mafekî xwezayî ye.”
 
‘DIVÊ TIRKIYE LEŞKERÊN XWE JI SÛRIYEYÊ VEKIŞE’
 
Aydin, daxwaza Tirkiyê ya ji bo hevdîtina bi Beşar Esed re weke pêngaveke ji bo rizgarkirina rewşê nirxand û diyar kir ku mejiyê bêlavbûnê û neoosmanîst ku îro li Tirkiyê serdest e, armanc dike ku li wir serwer bibe û heke bikaribe desthilata Esed ji holê rake. Aydin, diyar kir ku daxwaza Sûriyeyê ya vekişandina leşkerên Tirkiyê ji axa Sûriyê wek şert û merc ji bo danûstandinan sedemeke rewa, xwezayî ye û wiha got: “Helbet divê Tirkiye leşkerên xwe ji Sûriyê û Iraqê vekişîne û di zûtirîn demê de bi nûnerên rewa û gel jêgirtî re danûstandinê bike. Ev diyalog dê aştiyê bîne herêmê, aştiyê bîne Sûriyeyê û krîza aborî ya li Tirkiyeyê di zûtirîn demê de derbas bibe. Wê demokratîkbûna Tirkiyeyê misoger bike. Lewma dema em bi vê perspektîfê lê dinêrin, guhertina danûstandinan bi Esed re, ku duh hewla rûxandina wî hatibû dayîn, gaveke baş e, lê pêwîstiyên vê gavê divê bên kirin. Pêdiviya vê yekê jî vekişîna leşkeran e.”
 
‘RÊ LI BER AŞTIYA ROJHILATA NAVÎN DIGIRE’
 
Aydin, hebûna Tirkiyeyê ya li Sûriyeyê ku di raporê de weke "dagirkeriya derqanûnî" hatiye dîtin jî nirxand û diyar kir ku ev polîtîka nîşaneya wê ye ku ji aliyê hemû saziyên cîhanê ve nayê qebûlkirin. Aydin, da zanîn ku ev rapor raporên derengmayî ne û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Tirkiye niha ji bo çareseriya pirsgirêka penaberan a Dewletên Rojava rola cendirmeyê dilîze. Lewma tevî bicih neanîna biryarên AÎHM’ê yên Tirkiyeyê jî bê ceza tên hiştin. Ev yek biryarên Konseya Ewlekariyê binpê dike. Ev tişt rê li ber aştiya Rojhilata Navîn jî digire. Ji ber vê yekê rapora YE'yê raporeke rewa ye û encameke xwezayî ya hevsengiya navneteweyî ya heyî ye. Rapor vekişîna tavilê ya leşkerên tirk û lihevkirina hemû aktorên herêmê li pêşberî çavdêrên navneteweyî di bin şert û mercên wekhev de ye. Ev yek dê bandorê li ser pirsgirêka kurd, Sûriye-Tirkiyeyê û krîza li Tirkiyeyê jî bike. Dê hemû aktorên herêmê û Tirkiyeyê rehet bike. Divê tiştên pêwîst bên kirin.”
 
‘TIRK Û KURD DÊ REHET BIBIN’
 
Aydin, anî ziman ku çareserî ew e ku muxatabên pirsgirêkên civakî yên heyî bi hev re rû bi rû bimînin û bipirsin, "Em çima şer dikin, çima gulebaran dikin?" Aydin, diyar kir ku ev rewş pêdiviya hiqûq, wijdan û exlaqê ye û ev tişt anî ziman: “Pirsgirêka tirkekî li Qibrisê tê jiyîn dibe pirsgirêka me, pirsgirêka tirkan a li Bulgarîstanê dibe pirsgirêka me, lê çima pirsgirêkên kurdan ên ku herî kêm ji nîviya welatiyên me pêk tên û pirsgirêkên wan yên li Sûriye û Iraqê jî nabe pirsgirêka me ya em bi edaletê çareser bikin? Ji ber vê yekê divê pirsgirêka tirkan bi pirsgirêka kurd re çareser bibe. Ev jî dê hem kurdan hem jî tirkan rehet bike. Demokrasî dê were Tirkiyeyê, krîza aborî û nakokiya di navbera birayan de dê ji holê rabe. Divê kesên herî bi hêz vê yekê pêk bînin. Yên ku Tirkiyeyê îdare dikin divê di zûtirîn dem de vê pirsgirêkê çareser bikin. Divê gava yekem her dem ji hêla hêzdar ve were. Heke em rêbazê biguherînin çareserî pir hêsan e. Ger ku em rêbazê biguherînin dê Tirkiye rehet bibe, herêm dê rehet bibe, tirk û kurd jî rehet bibin. Niha pir hewcedariya me bi vê yekê heye.”
 
‘EM DIBIN QADÊN METÎNGERIYÊ’
 
Aydin, destnîşan kir ku rêya çareseriyê bi wekheviya maf û hiqûqê re derbas dibe û wiha dawî li axaftina xwe anî: “Çareserî ji gotineke pîroz a aştiyê tê. Çareserî, bi qebûlkirina tişta ku em ji bo xwe dixwazin mafê kesên din jî ye derdikeve. Divê welatiyê tirk bifikire, 'Çima Kurd jî xwedî heman mafê ku ez bi kar tînim nînin.' Çareserî ewqas hêsan e. Divê çareserî demildest be. Her ku em dirizin, em dibin lîstika emperyalîstan, hêzên mezin, hêzên sermayeyê. Em dibin qadên metîngeriyê. Pêwîste ev welat di zûtirîn demê de bê asta çareseriyê."
 
MA / Bazîd Evren - Mujdat Can
 

Sernavên din

22/09/2023
16:02 Koçyîgît: Tê xwestin ku Mêrdînîkê bêmirov bihêlin
14:52 Rapora Girtîgeha Panosê: Îşkence li girtiyên jin hatiye kirin
14:36 Partiya Çepên Kesk xwe ji kongreya biheybet re amade dike
14:36 Wî bi berzkirina dirûşmeya ‘Bijî Kurdistan’ defin kirin
13:55 Doza Kobanê: Di şûna berpirsiyaran de HDP tê darizandin
13:39 Doza ‘rojnamevanî sûc e’ li edîtorê MA’yê Sedat Yilmaz hat vekirin
13:02 Polat a ku çû îfadeyê bide hate binçavkirin
12:07 Kedkarê doza kurd Apê Ûsiv wefat kir
12:06 3 parêzerên 11 sal in dihatin darizandin beraet kirin
11:35 Malbatan ji bo hevdîtina li Îmraliyê serlêdan kirin
11:02 Çalagan: Ev kongre, kongreya jinên dibêjin “jin jiyan azadî felsefeya me ya jiyanê ye” ye
10:57 Îldem ê piştî 30 salan hat berdan: Em yekitiya xwe ava bikin
09:54 Roza Metîna dê pirtûka xwe îmze bike
09:46 Di serdegirtinên malan de 7 kes hatin binçavkirin
09:38 Cenazeyê Bulbun ber bi Geverê ve bi rê ket
09:03 Gav bi gav komploya navneteweyî: Plana îmhakirinê
09:02 Li Îzmîrê kursên kurdî dê di 1'ê cotmehê de dest pê bikin
09:01 Saritaş: Di serî de CPT û hemû hiqûqa navneteweyî divê bikeve tevgerê
09:01 Erdogan: Divê girtîgehên tîpên S û F’yê bên girtin
09:01 Rojnamevan Balekanî: PDK di nava xiyanetê de ye
09:00 ROJEVA 22'YÊ ÎLONA 2023'YAN
08:59 Bafil Talabanî: Divê Koalîsyona Navneteweyî li dijî êrişên bi erka xwe rabe
21/09/2023
23:11 Ji bo Çetîn Temel mewlût hat dayîn
21:57 Îldem piştî 30 salan ji girtîgehê derket
21:37 Li Hesekê zarokek hat qetilkirin
21:21 Li Cûdiyê li deverên ku dar lê tên birîn şewat
21:11 Hevşaredarê Periyê Çelebî hat berdan
18:30 Di êrişa bi SIHA'yê de welatiye birîndar bû
18:02 Şewata li Cûdiyê bi xwe tefiya
16:38 Dadgehê tenê 25 sal ceza da kujerê jina êzidî
16:37 TJA’yê serdana Emîne Şenyaşarê kir
16:12 Şandeya Partiya Çepên Kesk serdana gundê Bana kir
16:08 Cenazeyê Denîz Bulbun dê sibê ber bi Geverê ve bê oxirkirin
16:08 Dewletê avêt ser gundê Zorava: Berê sîlehan dan ser gundiyan û wan kirin mertal
15:29 KASED dê 4'emîn salvegera damezrandina xwe bi konserekê pîroz bike
15:22 Akin bang li mexdûrên erdhejê kir: Herkesê vedixwînin têkoşînê
14:10 Bi girseyî serdana şîna Elîçumuş kirin
14:01 ‘Doza Çepikan’ hat taloqkirin
13:22 Akkaya: Di Doza Kobanê de DAIŞ tune ye, ez heme
13:06 Danişîna doza Emîne Şenyaşarê hate taloqkirin
12:41 36 kes dê di heman kêliyê de parastina xwe bikin!
12:40 Doza Demokratîk Modornîteyê hate taloqkirin
12:12 Ji bo Abdullah Ocalan serî li dozgerî û girtîgehê hate dayîn
11:37 Li Antalyayê 22 kes hatin binçavkirin
11:07 Girtiyên jin ên îşkence lê hatibû kirin hatin sirgûnkirin
10:53 TÛAY-DER’ê di 3 mehan de xwe gihand 173 malbatan: Em ê pirsgirêkan bibin Meclisê
10:39 Peyamên polîsên bersûc: Qeyda bavê wî ji terorê heye, wê bêje
10:29 Meteorolojiyê ji bo 14 bajaran hişyariya barana zêde kir
10:06 Meclisa Ciwanan dê li Edeneyê şahiya li dijî asîmilasyon û tecrîdê li dar bixe
10:06 Berdevka Têkiliyên Derve ya KNK’ê Koç: PDK li dijî kurdan sûc dike
10:05 Ji bo gundên xwe jinûve ava bikin berê xwe dan xaka xwe
09:34 18 sal in kujerê Înan nehatiye dîtin
09:11 'Di hucreyê de poşmanîtiyê li bavê min ferz dikin'
09:05 Derket holê ku biryara taloqkirina tehliyeyê beriya civîna lijneyê hatiye dayîn
09:04 ‘Desthilat bîrdoziya xwe ya netewperest empozeyî zarokan dike'
09:04 Li dijî tahsîskirina Mala Dengbêjan bertek: Ev biryar nenaskirina çanda vî gelî ye
09:02 Serokê Baroya Şirnexê Dîlsîz: Ji bo çareseriyê divê dewlet ji ramanên Ocalan sûdê bigire
09:00 ROJEVA 21'Ê ÎLONA 2023'YAN
08:09 Cenazeyên Demîrer û Temel li bajarên wan hatin veşartin
20/09/2023
23:31 Habîp Karakoç bi merasîmeke girseyî hat definkirin
22:02 Li Colemêrgê 11 kesên di binçavan de hatin berdan
21:06 Cîhat Ay li gundê xwe hat definkirin
21:03 Di partiya nêçîrê ya qeymeqamê Bazîdê de kesek birîndar bû
20:15 Komkujiya Pirsûsê 98 meh li dû xwe hiştin: Dê lêgerîna ji bo edaletê bidome
19:48 Cenazeyê 4 HPG'iyan ber bi bajarên wan ve hatin birêkirin
18:16 Apê Mûsa li ser gora xwe hat bibîranîn: Nikaribûn rastiyê bikujin
17:25 Kampanyaya 'bi jin, jiyan, azadiyê ber bi azadiyê ve' dest pê kir
17:06 Li gundê Banayê leşkeran avêt ser malan
16:03 Bayindir: Heke daxwaza we ya çareseriyê hebe wê demê deriyê Îmraliyê vekin
15:49 Doza îşkenceya li zarokî: Polîsên bersûc tev li danişînê nebûn
15:28 ÎHD’ê rapora Girtîgeha Panosê eşkere kir: Îşkence di qeydên kamerayan de veşartî ye
15:17 Uçar li Mereşê ye: Erdheja dewletê didome
14:46 Daxwaza girtinê ya yek jê cerdevan 3 faîlên tecawizê hate redkirin
14:14 Rejîma Îranê di salvegera qetilkirina Jîna Emînî de bi qanûna nû gef li jinan xwar
13:53 Polîsên li Şemzînanê êrişî esnafan kirin gule li derdorê reşandin
13:39 Bi girseyî serdana şîna Temel kirin
12:55 Berdevka Meclisa Jinan a DBP’ê Sarica: Em ê li dijî tecrîdê têkoşîna xwe mezin bikin
12:41 Îbrahîm Ayhan di salvegera 5'an a mirina xwe de hat bibîranîn
12:34 Tehsîskirina Mala Dengbêjan a ji bo MEB’ê li Cizîrê hate protestokirin
12:22 Li gundê Cifanê şewat derket
12:15 Li Geverê operasyona leşkerî hate destpêkirin
12:00 Dadgehê ji bo kamerayên emniyetê yên li odeyên hevdîtinê got derhiqûqî ne
11:59 Doza Kobanê taloqî sibê hate kirin
11:32 Rojnivîska Gurbetellî Ersoz bi fransî hate weşandin
11:29 Li Amedê bikaranîna hişbirê zêde bû: Bazirganiya wê belavî dibistanan bû
11:04 Apê Mûsa hat bibîranîn: Generalên biçûk pênûsa te li erdê nehiştin
10:16 Albûmeke kolektif a li dijî hunera takekesî: Şer
09:56 Li welatiyê ku xwest biçe nav erdê xwe cezayê hepsê hat birîn!
09:23 Girtiyê ji sedî 94 astengdar nayê berdan: Dibêjin bila di girtîgehê de bimire!
09:06 Gava telefona penaberan li mala sercerdevan hat dîtin her tişt serobino bû
09:04 MEBYA-DER: Tiştên li cenaze û goran tên kirin asta dawî ya bêexlaqiyê ye
09:03 'Nikarin pêdiviyên zarokên xwe dabîn bikin'
09:03 Çîftyurek: Divê gel bigihîje fikr û ramanên Ocalan
09:00 ROJEVA 20'Ê ÎLONA 2023'YAN
19/09/2023
22:18 Elîçumuşê di êrişa hewayî de jiyana xwe ji dest da hat definkirin
17:48 Li quntarê Gabar şewat
16:54 PDK’ê sewqiyateke nû bo Sîdekan û Biradostê kir
16:50 ÎTO: Em bi Dayikên Şemiyê re ne
16:40 Danişîna rojnameger Akin û Çelîk hate taloqkirin
16:31 Cenazeyê Ozmen hate oxirkirin