HALEP - Esad’ın devrilmesi ardından güç dengelerinin değiştiği Suriye’de Türkiye’nin Halep’te askeri ve sivil mekanizmalar üzerinden fiili bir hakimiyet alanı oluşturduğu belirtiliyor.
Esad rejiminin devrilmesi ve İran’ın bölgedeki nüfuzunun azalması, Türkiye’nin Suriye’de daha etkili olmasını sağladı. Halep, Şam'a giden yol, ekonomi sahası ve kozmopolit yapısıyla stratejik bir bölge haline geldi. Türkiye bölgede yalnızca askeri operasyonlarla değil; sosyal, ekonomik ve istihbarat alanlarında da kapsamlı çalışmalara başladı. Türkmen grupları ve Suriye Milli Ordusu (SMO) bünyesindeki Emşat, Hemzat ve Sultan Murad grupları, Milli İstihbarat Teşkilatı'nın (MİT) sahadaki planları uygulamasını kolaylaştırıyor. Yerel yönetim ve iletişim ağlarının MİT gözetiminde olması ise, Halep’te fiili bir Türkiye hakimiyetini ortaya koyuyor.
Türkiye, Halep’i Misak-ı Milli hayali çerçevesindeki yaklaşımla bölgedeki kontrolünü güçlendirmeye çalışıyor. Sanayi yatırımları, doğal gaz projeleri ve mülk dağıtımları, ekonomik denetimin Türkiye lehine işlemesine hizmet ediyor. Bu nedenle Halep, artık Suriye’nin bir parçası olmaktan çok Türkiye’nin stratejik kontrol alanı olarak görülüyor. Böylelikle sürekli Suriye’nin toprak bütünlüğüne vurgu yapan Türkiye, sahada uyguladığı pratiklerle farklı bir strateji izliyor. Halep’in şu anda HTŞ Lideri Ahmet El Şara yönetiminin kontrolünde olduğu iddia edilse de, sahadaki durum bunun aksini gösteriyor.
Ayrıca Halep sahası DAİŞ’in yeniden varlık gösterdiği ve yeni üyeler kazandığı bölgelerin başında geliyor.
TÜRKMEN GRUPLARA YOĞUNLAŞILIYOR
Sahadan elde edilen bilgilere göre Türkiye, Halep’te kapsamlı bir plan çerçevesinde çalışmalar yürütüyor ve bu planları günlük olarak uygulamaya koyuyor. Türkiye'nin Halep bölgesindeki istihbarat faaliyetleri, özellikle aşiretler üzerinde yoğunlaşıyor ve en çok önem verdiği yapılanmalar ise Türkmen grupları oluyor. Bu kapsamda, Türkiye'nin saha güçleri Emşat, Hemzat ve Sultan Murad grupları olurken, bu gruplar içlerinde birçok Türkmen yapılanması barındırıyor. Bu yapılanmaların kullanılması, MİT’in planlarını sahada uygulamasını kolaylaştırıyor.
BALYOZ OPERASYONU
Sahadan aktarılanlara göre, Şam'ın Ahmet El Şara yönetimindeki Heyet Tahrir El Şam (HTŞ) denetimine geçmesinin ardından, Mart ayında Türkiye Halep bölgesinde “balyoz” operasyonu başlattı. 11 Haziran tarihinde bu operasyon çerçevesinde Türkmen Komitesi lideri Mehmûd Silêman Ebû Doxan, Ra’il köyünde ziyaret edildi, ziyarette Türkmen ileri gelenleri de hazır bulundu. Bu ziyaret, Türkmen yapılanmasıyla ilişkilerin güçlendirilmesi ve desteğin sürdürülmesini amaçladı. Ayrıca, Türkmen yapılanmasının Halep bölgesindeki rolünü güçlendirmek ve ekonomik fırsatlar yaratmak için bazı imkanlar sunuldu. Örneğin Sultan Murad grubu lideri Fehîm Îsa, Hilok, Biêdîn ve Bistan Başa mahallelerinde konut, dükkan ve arazileri satın aldı ve bu mahallelerdeki küçük projeleri Türkmenler için destekliyor. Bazı mülkler özellikle Türkmen yapılanmalarına ve bazı Sünni Arap ailelere dağıtılıyor.
MAHALLELERE KİŞİLER ATANIYOR
Şara Şam’ı ele geçirdikten sonra idari, sosyal, istihbarat ve diğer yapılar oluşturulurken MİT ile çalıştı. MİT'in, yapıların işleyiş biçimini ve örgütlenmesini kendi perspektifine göre yönlendirdiği belirtiliyor. Yapılanmaların her birimi birkaç mahalleyi kapsayacak şekilde organize edildi ve her birime MİT tarafından görevlendirilmiş bir kişinin atandığı kaydediliyor. Yine saha kaynakları Şêx Meqsûd, Eşrefiye, Cemîliyê, Ezîziyê ve Silêmaniyê mahallelerinde Hemûd Elî El-Şêx isimli bir kişinin MİT’e bağlı olarak görev yaptığını ifade etti. Bu haliyle MİT faaliyetleri, tüm yapılanmaların denetim altında kalmasını sağlamakta, sivil, ekonomik, hizmet ve istihbarat faaliyetleri yürütülmektedir.
TEKNİK TAŞINDI
Ayrıca MİT, Halep'te malzeme ve ekipmanlar dağıtıyor. 19 Mayıs’ta bir MİT heyeti, geçici hükümete bağlı Emin El-Am (Rejim Ordusu) liderleriyle birlikte Halep ilçe karakolu yakınlarındaki askeri koordinasyon birimine giderek bazı gözetim ekipmanlarının tamir ve değişimini gerçekleştirdi. Haziran 2025’te ise MİT’e bağlı bir teknik ekip Halep’te iletişim ekipmanlarının kurulumu ve onarımını yaptı. Bu görevler, Halep Valisi Ezam Xerîb ile koordineli yürütüldü ve bazı mahallelerde telefonların dinlenmesi ve sinyal takibi sağlandı.
HALEP SÖMÜRGELEŞTİRİLİYOR
Halep, sanayi ve ekonomi açısından önemli bir şehir olarak Türkiye’nin planları için fırsat sunuyor. Emperyal emeller kapsamında Nisan 2025’te Halep vilayet merkezinde düzenlenen toplantıda, Halep Valisi Ezam Xerîb, Halep polis müdürü Ehmed Latûf, Şam’dan Merkez Bankası temsilcisi ve 16 Türk yetkili, bölgedeki sanayi ve ekonomik projeleri ele aldı. Toplantıda, Türkiye’den getirilen taş blokların işlenmesi ve bazı fabrikaların 15 yıl süreyle işletilmesi gibi projeler görüşüldü. 10 Temmuz’da düzenlenen toplantı ile Türkiyeli yatırımcılar, projelerin uygulanması için bir araya geldi. Halep bölgesinde yürütülen projeler, Türkiye’nin ekonomik hakimiyetini güçlendirmeyi ve Türkiye ekonomisine katkı sağlamayı hedeflerken, egemenlik alanı da oluşturuyor. Bu kapsamda, doğal gaz hattı projeleri, imalat sektörü geliştirme çalışmaları, enerji işbirlikleri ve sanayi-ticaret projeleri ön plana çıktı. Özellikle bu projelerde Bilal Erdoğan'ın sorumluluk aldığı iddiaları da yer alıyor.
HALEP'TE BULUNAN ASKERİ BİRLİKLER
Halep bölgesinde Emin El-Am harici farklı askeri birlikler de bölge üzerinde denetimi sağlamaya devam ediyor. Bu birlikler resmi olarak Suriye Savunma Bakanlığı çatısı altında görünse de, tamamına yakını Türkiye himayesinde olduğu belirtiliyor.
Halep bölgesindeki birlikler şunlar:
* 72. Fırka (Tugay) – İçinde Doxan Silêman Omar ve Ebd El-Rezaq sorumluluğunda 6 Liwa (Tabur) bulunuyor.
* 76. Fırka – Sêf El-Dîn Polat sorumluluğunda 6 Liwa bulunuyor. Bu Liwalar ise, Ferhan El-Yûnês, Şedî El-Nasir, Mihemed Nora, Ehmed Birêr, Menaf El-Dahêr sorumluluğunda. Bunlardan Özel Operasyon Liwası ise, Cemal El-Xelef sorumluluğunda.
* 80. Fırka – İçinde Mutasêm Ebas Liwası ve Özel Operasyon Liwası yer alıyor.
* 60. Fırka – Ewad Mihemed sorumluluğunda 2 Liwa bulunuyor. Bunlar, Ela Bero Liwası ile Selah Emûn Liwası
HALEP KİMİN ŞEHRİ?
Halep’te yürütülen faaliyetler, standart bir yönetim uygulamasından öte, kapsamlı bir denetim mekanizmasını içeriyor. Bölgede güvenlik, askeri ve sivil kurumların MİT koordinasyonunda kontrol edildiği kaydedildi. Askerî alanda özellikle Türkmen yapılanmalarına verilen rol, toplum içindeki diğer gruplar üzerinde belirleyici bir etki sağlıyor. Ekonomik ve sanayi alanlarındaki denetim de, kontrolün güvenlik alanının ötesine geçtiğini gösteriyor. Bu durum, Halep’in fiilen Suriye’den bağımsız bir kontrol alanı hâline geldiğini ortaya koyuyor. Mevcut yapı ve ilişkiler devam ederse, Halep’in gelecekte Türkiye etkisi altında yönetilen bir bölge olarak tanımlanması uzak ihtimal değil.
MA / Erdoğan Altan